Szkoła działa w systemowym zniewoleniu. Ograniczają ją przepisy, a w jeszcze większym stopniu tradycja i lęk przed podjęciem jakiejkolwiek zmiany. Istnieją dwie drogi wyjścia z powyższego impasu. Zwolnienie szkoły z presji rozwiązań systemowych albo wzmocnienie autonomii wewnętrznej. Autonomia wymaga jednak wolności. Przede wszystkim w obszarze postaw i decyzyjności oraz sprawczości osób. Nauczycieli, rodziców i uczniów.