Kiedy runął mur berliński, komuniści w Polsce i na Węgrzech przepoczwarzyli się w „cywilizowanych” socjaldemokratów na modłę zachodnioeuropejską. Jednak nie wszędzie ludzie dawnego reżimu komunistycznego poszli tą drogą. W niektórych krajach dawnego bloku wschodniego stali się oni wyrazicielami suwerenizmu, obyczajowego konserwatyzmu, polityki antyimigranckiej.