Trening mózgu działa najlepiej z ruchem i dietą. Sudoku nie wystarczy

Mózg lubi być zajęty

Czy krzyżówki, gry słowne, książki albo robótki ręczne mogą naprawdę pomóc naszemu mózgowi zachować formę? Coraz częściej zastanawiamy się nad tym, jak dłużej utrzymać sprawność intelektualną. Nic dziwnego – każdy chciałby, by aktywny trening mózgu pozwolił zachować jasność myślenia nawet w późnym wieku.

„To jedno z najczęściej zadawanych mi pytań. Wielu ludzi ma nadzieję, że regularne rozwiązywanie łamigłówek albo czytanie książek może opóźnić problemy z pamięcią. I rzeczywiście, coś w tym jest – ale nie ma jednej, magicznej recepty”  – mówi dr Jennifer O’Brien, psycholog z Uniwersytetu Południowej Florydy w rozmowie z The New York Times. 

Polecamy: Prosty sposób na zachowanie zdolności poznawczych. Wystarczy ogródek

Krzyżówka to za mało na aktywny trening mózgu

Większość badań, które analizują wpływ codziennych ćwiczeń umysłowych na starzejący się mózg, opiera się na obserwacjach, czyli korelacjach, a nie przyczynach. Badacze dostrzegają związek między treningiem mózgu a lepszą pamięcią, ale nie są w stanie udowodnić, że jedno powoduje drugie.

„Osoby, które chętnie rozwiązują krzyżówki, często są też bardziej aktywne fizycznie, mają lepszy dostęp do opieki zdrowotnej, rzadziej zmagają się z przewlekłym stresem i częściej się ruszają. A to wszystko również wpływa na kondycję mózgu” – mówi dr O’Brien. 

Co więcej, wiele badań opiera się na tym, co uczestnicy sami mówią o swoich zwyczajach. Trudno więc ocenić, ile naprawdę czasu spędzają na stymulowaniu mózgu i jak robią to na co dzień.

Mimo pewnych zastrzeżeń, wyniki badań dają powody do ostrożnego optymizmu. Okazuje się, że osoby regularnie podejmujące różne formy aktywności intelektualnej rzadziej mają problemy z pamięcią w późniejszych latach. To sugeruje, że aktywny trening mózgu może przynosić realne korzyści.

Co robić, żeby mózg nie rdzewiał?

Nie ma jednej najlepszej aktywności, która zagwarantuje długowieczność naszego mózgu. Zamiast tego warto wybrać coś, co sprawia nam przyjemność i jednocześnie trochę nas wysila. Mózg, podobnie jak mięśnie, najlepiej rozwija się wtedy, gdy stawiamy mu wyzwania, ale nie można w tym przesadzać.

„Najwięcej zyskamy, jeśli dobierzemy aktywność do swoich aktualnych możliwości i trudności. Jeśli ktoś ma kłopot z orientacją przestrzenną, może spróbować układanek. Jeśli chce poprawić precyzję ruchów – może zacząć szyć lub haftować” – mówi dr Joyce Gomes-Osman, neurobiolog i fizjoterapeuta z Uniwersytetu  Miami. 

Według niej istotne jest też to, żeby dana czynność miała dla nas znaczenie. Mózg najchętniej angażuje się w coś, co nas ciekawi albo daje satysfakcję. Niekoniecznie musi to być trudna łamigłówka. Aktywnym treningiem dla mózgu może być równie dobrze gra na instrumencie, pielęgnowanie ogrodu albo pisanie pamiętnika.

Kondycja mózgu nie zależy tylko od głowy

Eksperci podkreślają, że zachowanie sprawności umysłowej nie zależy wyłącznie od tego, co robimy z naszym mózgiem. Duże znaczenie mają też inne aspekty stylu życia: dieta, aktywność fizyczna, sen, kontakty społeczne i zdrowie psychiczne.

Według raportu Komisji Lancet ds. Demencji z 2024 roku, aż 45 proc. przypadków demencji można byłoby uniknąć, gdybyśmy lepiej dbali o 14 głównych czynników ryzyka. Wśród nich znajdują się m.in.: brak ruchu, otyłość, wysokie ciśnienie, depresja, izolacja społeczna czy utrata słuchu.

„Dlatego nie rekomendujemy jednego konkretnego rozwiązania. Najlepsze efekty daje połączenie kilku elementów: ruchu, diety, kontaktów z ludźmi i regularnej stymulacji poznawczej”  – powiedział dr Greg Cooper, neurolog i dyrektor Centrum Pamięci w Norton Neuroscience Institute. 

W skrócie: troska o aktywny trening mózgu zaczyna się od dbania o całe ciało i samopoczucie. Choć nauka nie daje prostych recept, wiadomo jedno – to, co sprawia nam radość i nas angażuje, wspiera również kondycję mózgu. Trening mózgu nie musi być nudny ani męczący. Nie trzeba codziennie siedzieć nad sudoku, jeśli wolisz taniec albo rozmowy z wnukami. Chodzi o to, by mózg miał coś do roboty – i żebyś ty miał z tego przyjemność. Bo mózg, tak jak my sami, najlepiej działa wtedy, gdy po prostu czuje się dobrze.

Szukasz treści, które naprawdę dają do myślenia? Sięgnij po kwartalnik Holistic News