Nauka
Zapominasz niektóre rzeczy? Spokojnie — mózg robi to celowo
04 listopada 2025

Nie sama dziczyzna, lecz szpik kostny, gnijące mięso, a nawet larwy muchówki. Taka była dieta krewnych ludzi. Najnowsze badania naukowe rzucają nowe światło na to, co jedli Neandertalczycy i pokazują, że wzbogacali swoją dietę celowo.
Przez wiele lat myśleliśmy, że Neandertalczycy – nasi pradawni kuzyni – żywili się wyłącznie mięsem. W końcu polowanie mieli we krwi. Mimo to najnowsze badania naukowe wywracają tę teorię do góry nogami. Ich dieta obejmowała także coś, czego my, ludzie współcześni, nigdy byśmy nie tknęli.
Nasi pradawni krewni zajadali się gnijącym mięsem i larwami muchówkami. To odkrycie dosłownie zmienia smak historii. Ale po kolei.
Neandertalczycy żyli ok. 400 000 do 40 000 lat temu. Zamieszkiwali tereny Europy, Bliskiego Wschodu i część Azji. Mimo że do tej pory byli przedstawiani głównie jako prymitywni, choć brutalni łowcy, najnowsze badania zmieniają nieco ten obraz. Co to znaczy?
Dotychczasowa wiedza pozyskana z badań archeologicznych dotyczącą naszych dawnych krewnych opierała się na tym, że ci ludzie jedli głównie upolowane przez nich mięso. I, mimo że nosi to znamiona prawdy, jest jednocześnie paradoksem. Ludzie i gatunki pokrewne nie są w stanie żywić się wyłącznie mięsem. Dlaczego?
Wszystko przez to, że taka dieta prędzej czy później doprowadzi do zatrucia białkowego, inaczej nazywanym „głodowaniem królików”.Skutkuje ona śmiercią. Jak więc Neandertalczykom udało się przetrwać tyle tysięcy lat?
Odpowiedzi udzieliły najnowsze badania opublikowane w czasopiśmie naukowym Science Advances. Naukowcy: Melanie M. Beasley, Julie J. Lesnik, i John D. Speth skupili się na analizie kości i zębów Neandertalczyków. Odkryli w nich izotopy azotu, których stężenie było bardzo wysokie. To mogło oznaczać tylko jedno.
Spokrewnieni z nami człowiekowaci mieli spożywać gnijące mięso, a nawet larwy muchówki. Nie do końca wiadomo, czy ten drugi przysmak jedli świadomie, czy przy okazji gnijącego mięsa, w których mogły żerować larwy, ale jedno jest pewne. Trudno jest wytłumaczyć tak wysokie stężenie substancji czymś innym.
Nawet jeśli nasi pradawni kuzyni jedli larwy przez przypadek, miało to dla nich, wbrew pozorom, prozdrowotne korzyści. Takie larwy posiadają mnóstwo aminokwasów i tłuszczu, które są konieczne do przeżycia, także dla ludzi. Jednak to wciąż za mało, aby dostarczyć wszystkich niezbędnych składników, które są zawarte w tłuszczu. Ale jak się okazuje i z tym Neandertalczycy kapitalnie sobie poradzili.
Od lat trwają szeroko zakrojone badania na temat diety pradawnych kuzynów ludzkości. Nic więc dziwnego, że archeolodzy rozwiązali kolejną zagadkę. Neandertalczycy pobierali tłuszcz i cenne minerały ze… szpiku.
W wielu miejscach na świecie, m.in. w Niemczech lub Izraelu, naukowcy znaleźli połamane kości w sposób, który jednoznacznie wskazuje, że człowiekowaci wysysali z nich szpik. I to nie koniec odkryć naukowców.
Eksperci dowiedli, że nasi pradawni przodkowie, w celu dostarczenia tłuszczu do organizmu, zajadali się także mózgami zwierząt oraz zawartością żołądków roślinożerców. To także dostarczało im wielu cennych mikroelementów i tłuszczów oraz pozwoliło im pójść o krok dalej.
Okazuje się, że ich dieta zawierała także rośliny. Jakie? Eksperci dowiedli, że człowiewiekowaci moczyli, ubijali i mielili soczewicę, orzechy oraz trawy. Te ostatnie znaleziono w Jaskini Shanidar w Iraku i Jaskini Franchthi w Grecji. Do tego potrafili uprażyć dzikie oliwki i orzechy sosny, usuwając z nich gorycz. Mimo to ciekawe jest coś innego.
Współcześnie chętnie używamy rumianku i krwawnika, które pomagają nam na wiele dolegliwości. Naukowcy podejrzewają, że nasi pradawni przodkowie robili dokładnie to samo. Odnaleźli ślady wykorzystywania tych ziół przez Neandertalczyków. Co to wszystko dla nas oznacza?
Najnowsze badania naukowe pokazują, że nasi pradawni kuzyni byli bardziej pomysłowi i bliżsi ludziom, niż się początkowo wydawało. Nie poddawali się prymitywnemu instynktowi tak bardzo, jak sądziliśmy. Lecz potrafili wykorzystać to, co mieli wokół siebie, aby przetrwać.
Neandertalczycy to bliscy krewni homo sapiens, którzy przystosowali się do trudnych warunków klimatycznych i posiadali rozwiniętą kulturę. Poniżej odpowiedzi na kilka najczęściej zadawanych pytań o ich życie i zdolności.
Mieli krępą sylwetkę, mocne kości i duże nosy, co pomogło im przetrwać w chłodnym klimacie.
Tak, posiadali gen FOXP2 i kości gnykowe podobne do naszych, co wskazuje na zdolność komunikacji.
Nie mieszkali tylko w jaskiniach, ale też w prostych konstrukcjach z gałęzi, kości mamuta i skór zwierząt, przypominających tipi.
Chcesz wiedzieć więcej o życiu człowieka? Zajrzyj na nasz kanał na YouTube.
Warto przeczytać: Dlaczego małpy jedzą sfermentowane owoce? To wiele mówi o ewolucji człowieka