Czujniki wszczepiane do mózgu pozwolą na spektakularne wizje i poszerzoną rzeczywistość? Ekspert o przyszłości neuronauki

Artur Heliak: Czym różni się praca mózgu dzisiaj od tej z czasów sprzed rewolucji przemysłowej i technologicznej?

Marcin Stopa: Nasz mózg przetwarza dziennie 74 GB danych, podczas gdy jeszcze 500 lat temu osoba wykształcona potrzebowała na to całe życie. Ta liczba informacji jeszcze się zwiększa, o ok. 5 proc. każdego roku. Jak zmienił się mózg od czasów rewolucji przemysłowej? Tego się dokładnie nie dowiemy, gdyż w jej czasach nie tylko nie mieliśmy żadnych możliwości neuroobrazowania (te pojawiły się później: EEG 1875 r., CT 1968 r., MRI 1973 r.). Również sam mózg nie był wtedy interesującym przedmiotem badawczym dla ówczesnych naukowców.

W ostatnim stuleciu liczba bodźców i dystraktorów w naszym otoczeniu eksplodowała. Ostatnie 15 lat to istny armagedon rozpraszaczy, zaczynając od social mediów, przez powiadomienia, a nachalnych komunikatach kończąc. Z tych wszystkich tysięcy informacji każdego dnia nasz mózg musi wybrać to, co dla niego najważniejsze. To, co pomoże mu lepiej oszacowywać prawdopodobieństwo wystąpienia określonych zdarzeń w przyszłości i pomoże nam przetrwać.

Polecamy: Już dziś zdobądź bilet na konferencję Holistic Talk i dowiedz się więcej!

Sposoby, aby wspomóc mózg

O czym powinniśmy pamiętać, jak wspomóc jego pracę, kondycję, o jakich zasadach higieny nie możemy zapominać?

Jest kilka fundamentów optymalizujących pracę mózgu. Są to: sen, nauka, aktywność poznawcza i doświadczanie nowego. Dodatkowo aktywność fizyczna, zarządzanie stresem oraz dbanie o otaczające nas dystraktory. W skrócie:

1. Sen. Jest podstawą funkcjonowania człowieka. Kiedy śpimy, nasz mózg konsoliduje wszystkie informacje z poprzedniego dnia, wzmacnia zapamiętywanie i przygotowuje nas na kolejny dzień. Zdrowy, dobry jakościowo sen, trwający ok. 6 do 8 godzin (w zależności od wieku) to podstawa.

2. Nauka to dla mózgu minimalizowanie nieprzewidywalnego. Aby była efektywna, potrzebujemy zadbać o uwagę, zaangażowanie poznawcze, informację zwrotną i sen.

3. Zaangażowanie poznawcze i doświadczanie nowego. Wiele badań pokazuje, że to właśnie ciągłe stymulowanie się do myślenia i doświadczanie nowych rzeczy jest najlepszym zabezpieczeniem możliwości intelektualnych na jesień życia. Czy mówimy o nauce, podróżach, rozwijaniu pasji, czy nawet o próbowaniu nowych smaków lub pójściu na spacer ścieżką, którą nigdy wcześniej nie chodziliśmy.

4. Aktywność fizyczna. Nie musimy od razu zapisywać się na siłownię. Klucz to wysiłek fizyczny odpowiednio dobrany do naszego stylu życia i możliwości. Nawet zwykły spacer (zwłaszcza z drugą osobą) będzie stanowić świetny motywator dla naszego mózgu, a przy okazji pomoże obniżyć poziom stresu.

5. Stres. Wiele osób myśli, że to samo myślenie męczy i sprawia, że po całym dniu intensywnej pracy intelektualnej czujemy się zmęczeni. Jednak mózg nie zwiększa wtedy zużycia energii o więcej niż 1 proc. Natomiast tym, co sprawia, że czujemy się zmęczeni, jest stres spowodowany zastanawianiem się, czy podołamy wyzwaniom. Właściwe zarządzanie stresem i odpowiednie obniżanie jego poziomu poprzez techniki relaksacyjne mogą przełożyć się na rewelacyjne wyniki.

6. Dbanie o otaczające nas dystraktory. Wymuszają na nas one szybkie przeskoki uwagi i przechodzenie z zadania na zadanie. To powoduje duże obciążenie poznawcze dla naszego mózgu i drastycznie obniża naszą efektywność. Wystarczy, że zadbamy o to, by w zasięgu wzroku, słuchu czy ręki mieć możliwie jak najmniej rzeczy, które mogą nas rozpraszać. To nie musi być smartfon, ale też notatki czy lista zadań do zrobienia.

Polecamy: Po raz pierwszy pacjentowi wszepiono Neuralink, czyli implant łączący mózg z komputerem – ogłosił Elon Musk

Głośne skandale i przyszłość

Realizowane są pierwsze eksperymenty z wszczepianiem do mózgu elektroniki. Dokąd nas to prowadzi, czy prawdziwe, głębokie zmiany w jego pracy są dopiero przed nami?

Najgłośniej jest o firmie Neuralink Elona Muska. W 2023 r. otrzymał on zgodę FDA (amerykańskiej Agencji Żwywności i Leków) na prowadzenie badań na ludziach. Odbyło się to zaledwie kilka miesięcy po głośnych skandalach dotyczących nieludzkiego traktowania zwierząt podczas testów i nierzetelnego przedstawiania danych badawczych. Obecnie trwa rekrutacja do eksperymentów, ale ich wyniki poznamy dopiero w następnej dekadzie. To, co proponuje Neuralink, nie wydaje się dziś potrzebne. Podobne efekty można osiągnąć, korzystając z bezpieczniejszych neurotechnologii, takich jak EEG czy fNIRS. Ta pierwsza jest już nawet implementowana w słuchawkach i pozwala na korzystanie z interfejsu mózg–komputer w pracy i na co dzień.

Bezpośrednie wszczepienia mogą się za to sprawdzić w medycynie.

Polecamy: Kryzys najważniejszej z władz – mediów. „Patologie, gwiazdy i pieniądze”

Jednak przyszłość wykorzystania neurotechniki w życiu codziennym powinniśmy raczej kojarzyć z czujnikiem w smartwatchu, zakładanym np. razem ze słuchawkami, niż ze wszczepem zainstalowanym bezpośrednio w mózgu. Nie będzie to nic tak spektakularnego jak w wizjach z gier komputerowych czy filmów, ale otrzymamy za to rozwiązania zdecydowanie bardziej użyteczne i – co najważniejsze – bezpieczne.

Marcin Stopa jest jednym z prelegentów konferencji
HOLISTIC TALK: Prawda. Dobro.Humanizm (17 lutego, Bielsko-Biała).
Program i bilety: holistictalk.pl