Humanizm
Jacek Piekara o pamięci pokoleń: Bez korzeni porwie nas każdy wiatr
02 listopada 2025

Gdy Ziemia była rozżarzoną kulą magmy, te skały już istniały. Dziś naukowcy z MIT potwierdzili, że przetrwały 4,5 miliarda lat – pamiętają moment narodzin naszej planety. Odkrycie ujawnia, jak naprawdę powstała Ziemia.
Do tej pory sądzono, że skał z tego okresu już na naszej planecie nie ma. Mowa tu o epoce tzw. proto-Ziemi. To okres, kiedy Ziemia była nieustabilizowaną wirującą kulą roztopionych skał, o zupełnie innym składzie chemicznym niż ten, który znamy dziś.
Naukowcy z MIT i kilku współpracujących instytucji zbadali jednak próbki z Grenlandii, Kanady i hawajskich wulkanów. Drobna chemiczna różnica związana z potasem dostarczyła jasnych dowodów – mamy do czynienia ze skałami, które pamiętają najwcześniejsze chwile naszej planety, ok. 4,5 mld lat temu. Wyniki analizy ukazały się w czasopiśmie Nature Geoscience.
Wczesny Układ Słoneczny był wirującym dyskiem gazu i pyłu, który z czasem skleił się w pierwsze meteoryty. Te następnie połączyły się, tworząc m.in. proto-Ziemię i sąsiednie planety. Mniej niż 100 milionów lat później meteoryt wielkości Marsa uderzył w młodą planetę.
Naukowcy nazywają ten moment po prostu „wielkim zderzeniem”. Na jego skutek wnętrze proto-Ziemi całkowicie się odmieniło, dając początek nowej erze naszej planety. Według niektórych teorii wtedy powstał również Księżyc. W wyniku kolizji od Ziemi miało oderwać się na tyle dużo materii, że utworzyła ona potem naszego satelitę.
Do tej pory uważano, że materiał z pierwotnej Ziemi został wówczas całkowicie przekształcony. Ale nowe badania pokazują, że jego część przetrwała. W jaki sposób to udowodniono?
Kluczem do odkrycia była subtelna nierównowaga izotopów potasu w próbkach skał z Grenlandii, Kanady i wulkanów Hawajów. Izotopy to nieco inne wersje tego samego pierwiastka, różniące się liczbą neutronów. W przypadku potasu na Ziemi najbardziej dominują odmiany 39K i 41K, natomiast 40K występuje w znikomej ilości.
Okazuje się, że badane próbki mają jeszcze mniejszy udział 40K niż większość znajdowanych na Ziemi skał. To mogło oznaczać tylko jedno – pochodziły one jeszcze z okresu proto-Ziemi. Jak wykazały symulacje naukowców to właśnie uderzenia meteorytów, które zakończyły tę epokę, zwiększyły zawartość 40K w skorupie ziemskiej do takiej, jaką geologowie znają dziś. Badane próbki zachowały deficyt izotopu, co sugeruje, że przetrwały miliardy lat w pierwotnej formie.
Więcej tajemnic kosmosu odkryjesz na kanale Holistic News na YouTube:
To odkrycie pozwala naukowcom patrzeć wstecz na historię naszej planety. Materiały te powstały, zanim wielkie uderzenie przemieniło jej skład chemiczny. Mogą więc zdradzać, jak powstała Ziemia i z czego pierwotnie zbudowany był nasz glob. Analiza naukowców z MIT przyniosła już nawet pierwszy przełom.
Okazało się, że sygnatura chemiczna badanych skał nie pokrywa się dokładnie z żadnym znanym meteorytem, który w tamtym okresie uderzał w Ziemię.
„Naukowcy starali się odtworzyć pierwotny skład chemiczny Ziemi, łącząc składy różnych grup meteorytów,” mówi Nicole Nie z MIT, jedna z autorek badania. „Ale nasze odkrycie pokazuje, że obecny katalog meteorytów nie jest kompletny”. Chemiczna analiza próbek otworzyła drogę do jeszcze dokładniejszego zmapowania historii naszej planety. I to z okresu, w który nie tylko nie było na niej człowieka, ale nawet jakiegokolwiek życia.
Badania geologów i chemików dają fascynujący wgląd w to, jak wyglądały prapoczątki Ziemi.
Ziemia powstała około 4,54 miliarda lat temu, w wyniku kondensacji pyłu i gazów w dysku protoplanetarnym otaczającym młode Słońce.
Początkowo była gorącą, częściowo stopioną kulą, bombardowaną przez planetoidy i komety. Powierzchnia często ulegała topnieniu, a atmosfera była pełna pary wodnej, dwutlenku węgla, metanu i amoniaku
Najstarsze dowody wody w stanie ciekłym pochodzą sprzed ok. 4,4 miliarda lat. Woda mogła pochodzić zarówno z kondensacji pary wodnej w atmosferze, jak i z uderzeń lodowych komet.
Nie – przez pierwsze setki milionów lat powierzchnia była w dużej mierze stopiona. Pierwsze kontynenty zaczęły powstawać dopiero około 4-3,8 miliarda lat temu, w wyniku krystalizacji skorupy ziemskiej.
’Chcesz wiedzieć, co jeszcze dzieje się w głębi Ziemi? Sprawdź artykuł: Naukowcy odkryli, jak powstają diamenty. Niezwykły wyścig z czasem
Black Friday przez cały listopad! -20% na cały koszyk z kodem: BLACK20
Do zobaczenia!
Księgarnia Holistic News