Pomóż zachować sprawność swojemu mózgowi. Kluczem jest jeden zmysł

Bodźce, starzenie i warstwy mózgu

Nietypowego odkrycia dokonali badacze z Niemieckiego Centrum Chorób Neurodegeneracyjnych (DZNE), Uniwersytetu Magdeburskiego i Uniwersytetu w Tübingen. Naukowcy skupili się na korze somatosensorycznej – obszarze mózgu, który przetwarza bodźce dotykowe. Dzięki ultraczułemu rezonansowi magnetycznemu o mocy 7 tesli udało się zobaczyć coś, czego wcześniej nie dostrzegano: ta część mózgu składa się z kilku cienkich warstw, z których każda ma inną strukturę i funkcję. Co najciekawsze, nie wszystkie starzeją się w ten sam sposób. Jak zatem starzeje się nasz mózg?

Podczas gdy głębsze warstwy rzeczywiście ulegają degeneracji, warstwy środkowe i górne – te najbardziej zaangażowane w odbiór i przetwarzanie bodźców – pozostają stabilne, a czasem nawet się pogrubiają. To dowód na neuroplastyczność, czyli zdolność mózgu do adaptacji, która trwa nawet w późnym wieku.

Jak starzeje się mózg? Jak sobie pomaga?

Kiedy chwytamy klucz, otwieramy drzwi czy piszemy na klawiaturze, nasz mózg nieustannie przetwarza informacje dotykowe. Warstwa środkowa kory somatosensorycznej działa jak brama dla tych bodźców, a warstwy górne odpowiadają za ich dalsze przetwarzanie – na przykład koordynację palców podczas chwytania przedmiotów.

To właśnie te warstwy, najbardziej wystawione na działanie bodźców zewnętrznych, wykazują największą odporność na starzenie. Zasada jest prosta – zachowujemy to, czego używamy. Mózg chroni obszary, które są aktywne i potrzebne. Głębsze warstwy kory, odpowiedzialne za modulację bodźców (czyli ich wzmacnianie lub tłumienie), starzeją się szybciej. To może tłumaczyć, dlaczego starsze osoby mają trudności z koncentracją w hałaśliwym otoczeniu – ich mózg gorzej radzi sobie z filtrowaniem informacji.

Ale co z warstwami, które się starzeją? Naukowcy zauważyli, że mózg ma na to sposób. Nawet jeśli komórki w głębszych warstwach obumierają, pozostałe neurony zaczynają działać wydajniej. Zwiększa się w nich ilość mieliny – substancji, która sprawia, że impulsy nerwowe przemieszczają się szybciej. To trochę jak w przypadku orkiestry, która straciła kilku muzyków, ale ci, którzy zostali, grają głośniej i czyściej, żeby zrekompensować stratę.

Odkryj tajemnice ludzkiego umysłu na kanale Holistic News na YouTube:

Dotykać, doświadczać, trenować. Tak zachowamy sprawność

Co ciekawe, podobne zjawiska zaobserwowano u myszy. W ich mózgach również dochodziło do wzrostu mieliny w podeszłym wieku, choć mechanizmy kompensacyjne u starszych osobników zanikały. To rodzi pytania o to, czy można je sztucznie wspierać – na przykład poprzez treningi sensoryczne.

„Możemy zrobić coś dobrego dla naszego mózgu poprzez odpowiednią stymulację” – mówi w informacji prasowej DZNE prof. Esther Kühn, współautorka badania. To nie tylko naukowa obserwacja, ale też filozofia życia. Mózg, który jest aktywny, odbiera bodźce i ćwiczy, ma szansę pozostać sprawny na długo.

A więc może warto częściej sięgać po klawiaturę, grać na instrumencie, majsterkować, tańczyć, dotykać, doświadczać. Bo jak pokazuje nauka – mózg naprawdę się odwdzięcza.

Więcej o tym, co wpływa na wiek mózgu, przeczytasz w artykule: Mózg starzeje się o 10 proc. szybciej. Winny może być twój adres