Sensacyjne wyniki badań DNA. Takie były początki języka polskiego

Pochodzenie języka indoeuropejskiego

Pochodzenie języka indoeuropejskiego wiąże się z hipotetycznym prajęzykiem, z którego wywodzą się współczesne języki, takie jak polski, angielski, niemiecki, sanskryt czy grecki. Był używany tysiące lat temu, ale nie zachowały się jego bezpośrednie zapisy. Naukowcom z Harvardu udało się jednak zidentyfikować jego pierwszych użytkowników.

Autorem jednej z pierwszych hipotez na temat wspólnego pochodzenia języków był brytyjski sędzia William Jones. W 1786 roku zauważył podobieństwa między niektórymi słowami w językach łacińskim i sanskrycie. Sanskryt to starożytny język Indii, używany w tekstach religijnych hinduizmu, buddyzmu i dżinizmu. Jones doszedł do wniosku, że skoro użytkownicy tych języków byli oddaleni od siebie o tysiące kilometrów, to musiały one wyrosnąć z jednego wspólnego źródła. Późniejsze badania lingwistyczne wykazały, że zarówno sanskryt, jak i łacina należą do języka indoeuropejskiego.

Polecamy: Ewolucja życia na Ziemi. Tak „nudny miliard” zmienił świat

Badania genetyczne i odkrycie pierwotnych użytkowników

Badanie naukowców z Uniwersytetu Harvarda, opublikowane w czasopiśmie Nature, dostarczyło nowych danych na temat pochodzenia języka indoeuropejskiego. Uczeni przeanalizowali DNA ze skamieniałych ludzkich szczątków i ustalili, że pierwszymi użytkownikami tego języka były społeczności łowiecko-zbierackie, żyjące na terenie dzisiejszej Rosji około 7000 lat temu. Należeli oni do grup ludów zamieszkujących regiony Kaukazu i Dolnej Wołgi.

„Przez wiele lat szukaliśmy odpowiedzi na pytanie, kiedy ludzie zaczęli posługiwać się językiem indoeuropejskim” – powiedział David Reich, genetyk z Harvardu, który kierował badaniami.

Około 6000 lat temu ludzie ci zaczęli rozszerzać swoje terytoria. Jednym z kierunków migracji były tereny dzisiejszej Ukrainy, gdzie wymieszali się z lokalnymi społecznościami. Kolejna fala dotarła na południe, do Anatolii (dzisiejsza Turcja), gdzie skrzyżowali się z wczesnymi rolnikami. Reich uważa, że to właśnie ci osadnicy dali początek wczesnym językom indoeuropejskim, takim jak hetycki. Ich potomkowie przenieśli swój język tysiące kilometrów dalej, kładąc fundament pod współczesne języki indoeuropejskie.

Kontrowersje wokół odkrycia

Niektórzy eksperci pochwalili te badania, ale podkreślają, że trudno jednoznacznie określić, kto jako pierwszy mówił w języku indoeuropejskim.

„To bardzo inteligentny scenariusz, który trudno krytykować. Geny nie mówią nam jednak nic o języku, kropka – stwierdził Guus Kroonen, lingwista z Uniwersytetu w Lejdzie w Holandii, który nie był zaangażowany w badania.

Paul Heggarty, językoznawca z Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego w Peru, cytowany przez The New York Times, zwrócił uwagę, że analiza DNA w poszukiwaniu pierwszych użytkowników języka indoeuropejskiego jest cenna. Dodał jednak, że hipoteza o ich rosyjskim pochodzeniu jest błędna. Jego badania z 2023 roku sugerują, że pierwszych użytkowników tego języka należy szukać na Bliskim Wschodzie.

Alternatywne teorie pochodzenia języka indoeuropejskiego

Heggarty twierdzi, że ludy kaukaskie były częścią większej grupy łowców-zbieraczy. Ich zasięg obejmował południową Rosję i rozciągał się aż do północnego Iranu. Niektórzy z nich mogli osiąść na terenach Iraku, Syrii, Libanu, Jordanii, Izraela i Egiptu, znanych jako Żyzny Półksiężyc. To właśnie tam mógł rozwinąć się język indoeuropejski.

Ludzie ci w późniejszym czasie mogli dać początek tzw. ludowi Yamnaya – społeczności pasterskiej z epoki brązu (ok. 3300–2600 p.n.e.), zamieszkującej stepy Europy Wschodniej (dzisiejsza Ukraina, Rosja i Kazachstan). Był to lud wędrowny, który mógł odegrać kluczową rolę w rozpowszechnieniu języka indoeuropejskiego w Europie Północnej i Środkowej.

Co ciekawe, lud Yamnaya ma wpływ także na zdrowie współczesnych Europejczyków. Więcej o tym przeczytasz w artykule: Naukowcy już wiedzą, dlaczego w Europie jest tak wysoki wskaźnik zachorowań na chorobę Alzheimera

Co dalej? Kolejne kroki w badaniach

Współczesna genetyka dostarczyła wielu cennych informacji na temat pochodzenia języków. Nadal jednak nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, gdzie dokładnie narodził się język indoeuropejski.

Naukowcy planują dalsze badania nad szczątkami ludzkimi i analizę DNA. Chcą precyzyjniej określić, które grupy ludzi jako pierwsze posługiwały się tym językiem. Rozwój lingwistyki komputerowej i analiza dużych zbiorów danych mogą także pomóc w odtworzeniu najbardziej prawdopodobnych ścieżek ewolucji językowej.

Jedno jest pewne – historia języka indoeuropejskiego to wciąż fascynująca zagadka, której rozwiązanie może zmienić nasze rozumienie początków cywilizacji.

Polecamy: Pomoc niewidomym z echolokacją. Tak dźwięk wspiera orientację

Fot. główne pixabay/geralt + pexels/Fahad Ali