Loty w kosmos i ich skutki zdrowotne. Tak wpływają na mózg

Wpływ lotów w kosmos na zdrowie człowieka

Czytając książki lub oglądając filmy science fiction, łatwo wpaść w pułapkę wyobrażenia, że podróże kosmiczne są równie powszechne, co obecnie loty samolotem. Tymczasem rzeczywistość znacznie odbiega od tej wizji. Loty w kosmos mają głęboki wpływ na zdrowie człowieka, zarówno w krótkiej, jak i długiej perspektywie.

Jednym z kluczowych problemów jest brak grawitacji, który prowadzi do osłabienia mięśni i utraty gęstości kości, znacząco wpływając na układ ruchu. Kolejnym zagrożeniem jest promieniowanie kosmiczne. Astronauci przebywający poza ochronną warstwą atmosfery są narażeni na uszkodzenia komórek oraz zwiększone ryzyko nowotworów. Oddziałuje ono również na układ nerwowy, co może prowadzić do problemów poznawczych oraz zaburzeń emocjonalnych.

Nie należy też zapominać o wpływie izolacji i stresu, wynikających z długotrwałego przebywania w zamkniętej przestrzeni. Takie warunki mogą powodować problemy ze snem, obniżenie nastroju, a nawet depresję. Dodatkowo podczas lotów w kosmos zachodzą zmiany w układzie odpornościowym, przez co organizm astronauty staje się bardziej podatny na infekcje.

Polecamy: Pierwszy prywatny spacer w kosmosie. Miliarder opowiada o wrażeniach

Badania NASA nad astronautami

Mimo kolejnych badań naukowcy wciąż nie posiadają pełnej wiedzy na temat długoterminowego wpływu przebywania w kosmosie na zdrowie człowieka. W odpowiedzi na te luki NASA przeprowadziła analizę zdrowia 25 astronautów, którzy spędzili średnio sześć miesięcy na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W ramach badania uczestnicy wykonywali 10 krótkich testów poznawczych, a zebrane dane stworzyły jak dotąd największy zbiór informacji dotyczących wydajności poznawczej astronautów.

Wyniki badania przynoszą zarówno złe, jak i dobre wiadomości dla entuzjastów podróży kosmicznych. Negatywne zmiany w zdrowiu psychicznym astronautów zostały zauważone, ale, co istotne, były one jedynie tymczasowe. Jak podkreśliła Sheena Dev, badaczka z NASA Behavioral Health and Performance Laboratory:

„Badania wykazują, że nie ma istotnych dowodów na znaczące pogorszenie zdolności poznawczych lub rozwój neurodegeneracji u astronautów przebywających przez sześć miesięcy na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Praca i codzienne funkcjonowanie w warunkach kosmicznych nie prowadziły do poważnych zaburzeń poznawczych, które wskazywałyby na istotne uszkodzenia mózgu”.

Naukowcy zauważyli, że długotrwały pobyt w kosmosie ma wpływ na takie obszary, jak szybkość przetwarzania informacji, pamięć wzrokowa czy umiejętność podejmowania decyzji. Podobne zmiany można jednak zaobserwować również na Ziemi w wyniku stresu czy braku snu. „Obszary takie jak pamięć są mniej podatne na czynniki wywołujące stres. Na przykład, jeśli masz bardzo pracowity dzień, ale nie mogłeś się wyspać poprzedniej nocy, możesz mieć wrażenie, że trudno jest ci skupić uwagę lub że potrzebujesz więcej czasu na wykonanie zadań” – wyjaśnia Dev.

Dalsze badania wpływu lotów w kosmos

Choć przeprowadzone badanie było ograniczone ze względu stosunkowo małą próbę uczestników, autorzy podkreślają, że stanowi ono punkt wyjścia do bardziej szczegółowych analiz. Jest to szczególnie istotne w kontekście planowanych misji na Księżyc i Marsa. Wyniki badania zostały opublikowane w zeszłym tygodniu w czasopiśmie „Frontiers in Physiology”. Jak zauważają badacze, zebrane dane mają istotny wpływ na rozwijającą się literaturę dotyczącą zdrowia astronautów. Mogą także pomóc w lepszym przygotowaniu ludzi do eksploracji kosmosu.

Doświadczenia z przeszłości

Badania NASA to nie pierwszą próba analizy wpływu długotrwałego przebywania w kosmosie na człowieka. W latach 90. podobne testy przeprowadzali Rosjanie. Rekord najdłuższego ciągłego pobytu w przestrzeni kosmicznej należy do kosmonauty Walerija Polakowa. W latach 1994–1995 spędził on na stacji Mir 437 dni, 7 godzin i 58 minut. Misja miała na celu zbadanie wpływu długotrwałego stanu nieważkości na ciało i umysł człowieka. Po powrocie Polakow pozostawał w relatywnie dobrej kondycji fizycznej i psychicznej, co wzbudziło podziw środowiska naukowego.

Jednak warto zauważyć, że pojedynczy przypadek nie dostarcza pełnych danych, które mogłyby posłużyć jako podstawa do ogólniejszych wniosków. Aby podróże kosmiczne mogły kiedyś stać się codziennością, jak dziś loty samolotem, potrzebne są jeszcze dekady, jeśli nie wieki, rozwoju technologicznego. Dopiero wtedy eksploracja kosmosu będzie dostępna dla szerszego grona ludzi.

Polecamy: Struktura kosmosu i sieć neuronowa. Podobieństwo to nie przypadek