Filmy s.f. jako lustro przyszłości. Tak wpływają na społeczeństwo

Filmy science fiction. Narzędzie manipulacji i kontroli społecznej?

Od niemalże stu lat filmy science fiction i socjologia badają, w jaki sposób przemysł, technika i ekonomia wpływają na to, co oznacza bycie człowiekiem. Ten gatunek filmowy na pierwszy rzut oka może wydawać się skupiony głównie na rozrywce. W rzeczywistości często ukazuje głębokie refleksje na temat przyszłości społeczeństw, ich struktury oraz relacji między człowiekiem a rozwijającymi się systemami gospodarczymi i technologicznymi.

Science fiction często przygląda się potencjalnie niebezpiecznym trendom i wyobraża przyszłość, w której społeczeństwo i cywilizacja ludzka są zagrożone. Socjologowie również koncentrują się na niepokojących zjawiskach: przeludnieniu, rosnących nierównościach, wyczerpywaniu zasobów, nadmiernym uzależnieniu od techniki oraz utrzymującym się rasizmie.

Reżyserzy i scenarzyści science fiction wyobrażają sobie wpływ tych trendów na przyszłe struktury społeczne. Natomiast socjologowie analizują, jak ekonomia, zdobycze techniki i sposoby organizacji społeczeństwa przyczyniają się do powstania tych zjawisk.

Polecamy: Miasta bez ludzi. Automatyczne kasy to tylko początek

Społeczeństwa to coś więcej niż grupy ludzi

Społeczeństwa żyją i starają się przetrwać na własnych warunkach, czasem wbrew interesom jednostek, które je tworzą. W wielu filmach, takich jak „Matrix”, „Dark City”, „Oblivion” i „They Live”, bohaterowie odkrywają, że społeczeństwa, w których żyją, funkcjonują dzięki ukrytym systemom kontroli.

W serii „Matrix” główny bohater, Neo, dowiaduje się, że to, co uznaje za rzeczywistość, jest symulacją powszechną dla wszystkich ludzi. Wspólna iluzja utrzymuje ich w niewoli i bierności, podczas gdy ich impulsy elektryczne zasilają maszyny.

Często systemy kontroli w filmach science fiction działają wbrew wartościom i normom przyjętym przez bohaterów, a czasem nawet je wykorzystują. Na przykład bohater „Oblivion” wierzy, że jego praca ratuje ludzkość. W rzeczywistości jednak jest wykorzystywany przez obcą technologię do eksploatacji zasobów planety.

Socjologowie badają, jak współczesne systemy gospodarcze i technika, taka jak sztuczna inteligencja, wpływają na nasze życie. Podobnie jak bohaterowie filmów science fiction, socjologowie starają się zrozumieć mechanizmy kontroli społecznej. Zarówno w fikcji, jak i w rzeczywistości, te systemy istnieją niezależnie od jednostek, które są ich częścią. Ludzie zazwyczaj nie są świadomi istnienia tych systemów i nie są w stanie ich ani stworzyć, ani kontrolować.

Przykładu nie trzeba daleko szukać, bo są nim media i propaganda. Media selekcjonują informacje oraz sposób, w jaki je przedstawiają. W ten sposób wpływają na opinię społeczeństwa i to jak postrzega ono rzeczywistość. Jest to bardzo subtelna kontrola, którą bardzo trudno dostrzec. Namacalnym przykładem jest Coca-cola i jej święty Mikołaj. W latach 30. XX wieku firma rozpoczęła promocję napoju podczas świąt za pomocą wizerunku świętego. Dzisiaj ogromna większość ludzi kojarzy święta z otyłym mężczyzną o siwej brodzie i czerwonym ubraniu. W ten właśnie sposób jesteśmy kontrolowani jako społeczeństwo. Korporacja wykreowała wizję świąt jako czasu intensywnej konsumpcji.

Polecamy: HOLISTIC NEWS: Czy sztuczna inteligencja nam zagraża? O AI rozmawiamy #PoLudzku

Działania jednostek są kształtowane przez czynniki poza ich kontrolą

Choć wiele osób uważa, że działa z własnej woli, ich wybory i działania są kształtowane przez czynniki, nad którymi nie mają kontroli. Nasze postępowanie zależy częściowo od wzorców społecznych i ekonomicznych, takich jak to, czy społeczeństwo, w którym żyjemy, jest religijne czy świeckie. Na nasze działania i przekonania wpływają także czynniki psychologiczne i biologiczne, jak wychowanie.

Podobne założenia przedstawia mniej znany film „Equilibrium”, który pozostaje w cieniu „Matrixa”. W tym filmie społeczeństwo dobrowolnie pozbawiło się negatywnych emocji poprzez regularne zażywanie specjalnego preparatu. Celem tego było wyeliminowanie negatywnych uczuć, co miało zapobiegać wojnom. W efekcie społeczeństwo stało się jednolitą i posłuszną masą. Reżyser filmu nie poprzestaje jednak na ukazaniu dystopijnej wizji – wprowadza ruch oporu, walczący o przywrócenie starego porządku świata.

Ludzie często szukają rozwiązań współczesnych problemów w tradycyjnych ideach, praktykach i instytucjach, w tym systemach rządowych, które powstały dziesiątki, a nawet setki lat temu. Jednak te metody okazują się niewystarczające w obliczu nowych wyzwań.

Polecamy: Bajki kiedyś i dziś. Dawniej uczyły, teraz tylko zajmują czas?