Najstarsza supernowa we Wszechświecie. Przełomowe odkrycie Webba

Co pokazał Teleskop Webba

Odkrycie najstarszej znanej supernowej, oznaczonej jako GRB 250314, rozpoczęło się od wykrycia krótkiego, intensywnego błysku promieniowania gamma. W marcu 2025 roku teleskopy naziemne i orbitalne zarejestrowały ten sygnał, wskazujący na odległe, energetyczne zdarzenie.

Zaintrygowani naukowcy skierowali Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba na ten rejon nieba i już w lipcu teleskop potwierdził, że źródłem błysku była supernowa. Dzięki precyzyjnym danym dostarczonym przez teleskop Webba udało się stwierdzić, że do eksplozji gwiazdy doszło 13 miliardów lat temu, gdy wszechświat miał zaledwie 730 milionów lat.

Najstarsza supernowa odsłania tajemnice

Odkryta przez naukowców supernowa, choć powstała na początku istnienia Wszechświata, bardzo przypomina współczesne supernowe. To o tyle zaskakujące, że wczesne gwiazdy miały mniej ciężkich pierwiastków niż gwiazdy współczesny i były też od nich masywniejsze. Zdaniem naukowców, odkrycie może przyczynić się do lepszego zrozumienie sekretów Wielkiego Wybuchu.

Odkryta supernowa wskazuje, że masywne gwiazdy pierwszej generacji mogły ewoluować szybciej niż zakładano. Do tej pory zakładano dłuższe życie gwiazd, zawierających mniej ciężkich pierwiastków, ale jej podobieństwo do współczesnych eksplozji sugeruje efektywniejsze mechanizmy fuzji jądrowej i kolapsu. To z kolei wskazuje na krótsze cykle życia gwiazd i częstsze supernowe.

Co to jest supernowa?

Supernowa to spektakularne zjawisko kosmiczne, polegające na gwałtownej eksplozji masywnej gwiazdy u schyłku jej życia. Gdy gwiazda wyczerpie paliwo jądrowe w swoim rdzeniu, dochodzi do jej zapadnięcia, a następnie wybuchu, który uwalnia ogromne ilości energii. W efekcie supernowa może na krótki czas świecić jaśniej niż cała galaktyka. Wybuch rozprasza ciężkie pierwiastki we wszechświecie, które później tworzą nowe gwiazdy i planety, a rdzeń staje się czarną dziurą lub gwiazdą neutronową.

Dwa główne typy supernowych:

· typu I – powstałe w wyniku eksplozji białych karłów w układach podwójnych
· typu II — pochodzące od masywnych gwiazd kończących cykl życia

Teleskop Jamesa Webba i tajemnice Wszechświata

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba został uruchomiony w grudniu 2021 roku. Teleskop obserwuje wszechświat głównie w podczerwieni, umożliwiając badanie najstarszych galaktyk i formowanie gwiazd.

Od 2022 roku teleskop Webba dostarczył bardzo ciekawych danych, m.in. z najodleglejszej znanej galaktyki, zbadał atmosfery egzoplanet, wykrywając parę wodną na WASP-96b i metan na innych, a w Układzie Słonecznym sfotografował m.in. pierścienie Jowisza i liczne asteroidy.

W kwietniu 2025 roku teleskop odkrył supermasywną czarną dziurę w galaktyce M83. Najważniejszego jak dotąd odkrycia dokonał jednak w grudniu 2025 roku, pozwalając wykryć najstarszą znaną supernową GRB 250314A.

Przeczytaj również: Rekordowy wzrost liczby satelitów. NASA ostrzega przed zagrożeniem

Jeśli zainteresował Cię ten artykuł — polecamy również nasz kanał YouTube