Narcyzm nie musi być toksyczny. Kluczowy jest jeden czynnik

Narcyzm u nastolatków może być pozytywny

Na pierwszy rzut oka narcyzm wydaje się cechą wyłącznie toksyczną — czymś, co sprawia, że człowiek skupia się tylko na sobie i trudno spodziewać się po nim jakiegokolwiek dobra dla innych. Tymczasem rzeczywistość okazuje się bardziej skomplikowana.

Dwa rodzaje narcyzmu u młodych ludzi

Badacze zauważyli, że narcyzm wielkościowy — ten, w którym ktoś widzi siebie jako wyjątkowego i niezwykle ważnego — może czasem prowadzić do zachowań prospołecznych. Ale jest jeden haczyk: dzieje się tak głównie wtedy, gdy nastolatek nie żyje w dużym stresie.

Zupełnie inaczej zachowują się osoby z narcyzmem wrażliwym. To ten typ, który z zewnątrz bywa nieśmiały, ale w środku nosi ogromną potrzebę potwierdzania swojej wartości. Ten typ narcyzmu na poczucie presji reaguje odmiennie.

Jak osoby z różnym typem narcyzmu zachowują się w różnych sytuacjach? Na to pytanie odpowiedź dało pewne badanie.

Jak badano narcyzm u nastolatków?

Zespół badaczy z Chin — w tym naukowcy z Beijing Normal University — postanowił przyjrzeć się temu, jak narcyzm działa w prawdziwym życiu. Do udziału zaprosili 451 nastolatków i ich rodziców, którzy wypełnili szczegółowe ankiety. Sprawdzano nie tylko poziom narcyzmu i gotowość do pomagania innym, ale też to, jak organizm reaguje na stres.

Narcyzm wielkościowy kontra stres

Kiedy nastolatek ma w sobie dużo narcyzmu wielkościowego — czyli poczucia, że jest wyjątkowy, ważniejszy i bardziej godny podziwu niż inni — intuicyjnie spodziewalibyśmy się egoizmu. Ale tak nie zawsze jest.

Poczucie własnej wielkości dało potrzebę pomagania

U badanych z niskim poziomem stresu działo się coś zaskakującego: tacy nastolatkowie częściej pomagali innym, angażowali się w działania prospołeczne i potrafili wykazać się empatią. Potrzeba bycia docenionym pchała ich do robienia dobrych rzeczy — w końcu bycie „tym, który pomaga”, też bywa formą podziwu.

Duża presja wszystko zburzyła

Ten obraz załamał się jednak w momencie, gdy w ich życiu pojawiał się wysoki stres. Wtedy narcyzm wielkościowy zmieniał kierunek o 180 stopni — zamiast skłaniać do pozytywnych zachowań, zaczął sprzyjać agresji, impulsywności i konfliktom. Stres „odblokowywał” ciemniejszą stronę narcyzmu, która zamiast pomóc innym, uderzała w otoczenie

Jak stres zmienia narcyzm wrażliwy?

Narcyzm wrażliwy również reaguje na stres — ale w sposób zupełnie inny niż ten wielkościowy.
Na pierwszy rzut oka nastolatki z tego typu narcyzmem wydają się bardziej wycofane, niepewne siebie, a czasem nawet nieśmiałe. Jednak pod tą fasadą kryje się ogromna potrzeba akceptacji i lęk przed odrzuceniem.

Gdy poziom stresu był niski, młodzi z narcyzmem wrażliwym rzadziej angażowali się w działania prospołeczne. Zwyczajnie nie czuli wewnętrznego impulsu, by wyjść do innych.

W momentach napięcia nastolatki z narcyzmem wrażliwym chętniej pomagały innym — ale z bardzo konkretnego powodu. Była to dla nich szansa, by zyskać uznanie, potwierdzić własną wartość i usłyszeć: „jesteś potrzebny”.

Rezultaty pracy badaczy pokazują jednoznacznie, że stres potrafi całkowicie przestawić tryby działania osób narcystycznych — w zależności od tego, który typ dominuje, może uwalniać ich lepszą lub gorszą stronę.

Co to oznacza w praktyce?

Rezultaty pracy badaczy pokazują jednoznacznie, że stres potrafi całkowicie przestawić tryby działania osób narcystycznych — w zależności od tego, który typ dominuje, może uwalniać ich lepszą lub gorszą stronę.

Stres u młodzieży zmienia ich zachowanie

Według raportu „Młode Głowy” z 2023 roku aż 81,9 proc. młodzieży deklaruje, że codzienny stres ich przerasta. 46 proc. z nich z kolei ma bardzo niską samoocenę. Co jest przyczyną stresu u najmłodszych?

Według raportu UNICEF „Prawa dziecka w Polsce 2024” aż 70 proc. najmłodszych przyznało, że odczuwa silny stres związany ze szkołą. Właśnie dlatego warto uczyć młodzież, jak powinni radzić sobie ze stresem. Może to być aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, techniki oddechowe, a także relaksacyjne.

Masz wśród bliskich kogoś, kto interesuje się psychologią młodzieży i tematyka narcyzmu? Wyślij mu ten tekst.

Więcej na temat psychologii znajdziesz na naszym kanale na YouTube.

Warto przeczytać: Po tym rozpoznamy narcyza. Wybiera konkretne treści w necie

Black Friday & Cyber Monday

Black Friday przez cały listopad! -20% na cały koszyk z kodem: BLACK20
Do zobaczenia!
Księgarnia Holistic News