Nauka
Roboty sprzątające AI i ChatGPT. Sztuczna inteligencja na co dzień
20 listopada 2024
Testy nowego leku przeciwbólowego
Na początku tego roku firma Vertex Pharmaceuticals testowała nowy lek, który działa inaczej niż opioidy i inne leki przeciwbólowe. Lek o nazwie VX-548 blokuje sygnały bólowe, zanim dotrą one do mózgu. Działa on poprzez zatykanie kanałów sodowych w obwodowych komórkach nerwowych, co utrudnia im przekazywanie wrażeń bólowych. Ponieważ lek działa tylko na nerwy obwodowe, nie niesie ze sobą ryzyka uzależnienia, jak to ma miejsce w przypadku opioidów.
W styczniu 2024 roku Vertex ogłosił obiecujące wyniki badań klinicznych VX-548. Lek ten obniżył poziom ostrego bólu o około połowę na skali od 0 do 10. Firma ubiega się o zatwierdzenie medykamentu przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków jeszcze w tym roku. Warto zaznaczyć, że inne firmy również pracują nad opracowaniem podobnych leków przeciwbólowych.
Polecamy: Polscy naukowcy zbadali uzależnienie od pracy
Innowacje w leczeniu bólu
Firma Navega Therapeutics wykorzystuje nawet narzędzia do edycji molekularnej, takie jak CRISPR, aby tłumić geny zaangażowane w przewlekły ból. „Mamy nadzieję, że uda nam się zastąpić opioidy i taki jest nasz cel” – piszą przedstawiciele przedsiębiorstwa.
Co piąta dorosła osoba w USA, czyli 51,6 miliona osób w 2021 roku, żyje z przewlekłym bólem. Nowe przypadki pojawiają się częściej niż inne powszechne schorzenia, takie jak cukrzyca, depresja czy wysokie ciśnienie krwi. Jednak leczenie bólu nie nadąża za potrzebami. Istnieją tabletki dostępne bez recepty, takie jak aspiryna, acetaminofen (Tylenol), oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak Advil. Opioidy, mimo że są skuteczne, są również najbardziej niebezpieczne z powodu ich silnego działania uzależniającego.
Rażąca nieadekwatność istniejących leków w celu złagodzenia ludzkiego cierpienia podsyciła trwającą epidemię opioidów, która doprowadziła do ponad 730 000 zgonów z przedawkowania do początku 2024 roku.
Lek przeciwbólowy bez uzależnienia, ale ze skutkami ubocznymi?
VX-548 ma pewne ograniczenia. U niektórych pacjentów powodował on znaczny dyskomfort, a do tej pory był testowany głównie na osobach z ostrym bólem, a nie na znacznie większym problemie, jakim jest ból przewlekły. Pacjenci, którzy zaczną przyjmować lek, muszą mieć pewność, że nie wywoła on nieprzyjemnych skutków ubocznych.
„Lek ten pokazał jednak, że możliwy jest nowy mechanizm uśmierzania bólu” – mówi Stephen Waxman, neurolog z Uniwersytetu Yale, który bada sygnały bólowe i nie jest zaangażowany w badania kliniczne Vertex.
Przyszłe leki wykorzystujące ten mechanizm będą prawdopodobnie jeszcze bardziej skuteczne.
Uzależnienie od opioidów – globalny problem
Uzależnienie od leków przeciwbólowych, szczególnie opioidów, jest poważnym globalnym problemem. Szacuje się, że około 62 miliony osób na całym świecie używa opioidów, z czego znaczna część to osoby uzależnione. Wiele z tych osób jest uzależnionych od leków na receptę, takich jak oksykodon, hydrokodon, czy fentanyl. Są one szczególnie niebezpieczne z powodu wysokiego potencjału uzależniającego i ryzyka przedawkowania.
W samych Stanach Zjednoczonych kryzys opioidowy przybrał na sile, z setkami tysięcy zgonów spowodowanych przedawkowaniem opioidów w ostatnich latach. Problem ten jest również coraz bardziej widoczny w innych częściach świata, takich jak Europa i niektóre kraje Azji.
Jak już wcześniej wspomniano, opioidy działają na receptory w mózgu, które są częścią układu nagrody. Są również odpowiedzialne za odczuwanie przyjemności oraz bólu. Leki oddziałują na ten układ. Wywołują uczucie euforii, co jest kluczowym czynnikiem prowadzącym do uzależnienia, ponieważ organizm zaczyna domagać się powtórzenia tego doświadczenia. Im dłużej człowiek zażywa leki przeciwbólowe, tym większa jest tolerancja organizmu na zawarte w nich substancje, co prowadzi do potrzeby zwiększania dawki. Wówczas człowiek wpada w błędne koło, w którym osoba poszukuje coraz większych ilości leków. Jeśli nowy lek okaże się skuteczny i nieuzależniający, może pomóc milionom osób na całym świecie, chroniąc ich przed uzależnieniem – chorobą, z której bardzo trudno się wyzwolić.
Polecamy: Przeklinanie zwiększa tolerancję na ból. „Motyla noga” zamiast tabletki przeciwbólowej
