Reforma edukacji 2026. Co czeka uczniów i rodziców?

Co zakłada nowa podstawa programowa 2026?

Do 18 grudnia potrwają konsultacje publiczne projektu nowej podstawy programowej dla przedszkoli i szkół podstawowych. Resort edukacji chce, by nowa podstawa obowiązywała od 1 września 2026 roku i etapami obejmowała kolejne grupy dzieci, począwszy od przedszkola przez nauczanie początkowe (klasy I-III) do końca podstawówki. Pełne wdrożenie trwałoby około pięciu lat.

Dlaczego MEN przygotowało nową podstawę programową?

Projekt rozporządzenia opisujący nową podstawę programową to część nowej reformy edukacji znanej jako Reforma26. Kompas jutra. Dokument liczy niemal 400 stron i zawiera nie tylko założenia, ale także ramowy plan nauczania.

Jak ma wyglądać wdrożenie zmian?

Przygotowany przez liczne grono ekspertów pod kierunkiem Instytutu Badań Edukacyjnych program ma w założeniach zmienić filozofię nauczania — zamiast skupiać się na encyklopedycznej wiedzy, szkoła ma uczyć praktycznych umiejętności potrzebnych w codziennym życiu. Jak ma to osiągnąć? Słowem-kluczem jest „sprawczość”.

Sprawczość jako główne założenie reformy edukacji 2026

W projekcie nowej podstawy programowej ministerstwo edukacji wyraźnie stawia na budowanie sprawczości uczniów. Dalej, w dokumencie określono ją jako poczucie przynależności do wspólnoty, nastawienie na rozwój, przekonanie o własnej skuteczności zachęcające do podejmowania inicjatywy oraz zdolność przekładania myśli na działania. W praktyce oznacza to, że uczeń ma brać odpowiedzialność za własne działania i ich konsekwencje oraz rozwijać umiejętność skutecznego realizowania zamierzonych celów.

Co zmieni się dla uczniów?

Już od przedszkola edukacja ma nie tylko wyposażać dzieci w wiedzę i umiejętności, ale dawać im właśnie poczucie sprawczości. Chodzi o to, by w późniejszych latach uczeń nie tylko wiedział, gdzie leży Bhutan, ale potrafił też odróżnić fake newsa od prawdy, rozwiązać konflikt w zespole czy skutecznie realizować swoje zamierzenia.

Zapisy projektu podkreślają, że szkoła ma wspierać uczniów w podejmowaniu decyzji, wyrażaniu własnych potrzeb i opinii, co stanowi praktyczny wymiar kształtowania postawy sprawczej. To podejście ma towarzyszyć uczniom na wszystkich etapach edukacji — od przedszkola po koniec szkoły podstawowej. Wszystko w partnerskiej współpracy z rodzicami dzieci.

Jakie umiejętności mają być priorytetem?

Projekt wskazuje, że działalność szkoły ma się opierać na wartościach takich jak wolność i odpowiedzialność, wspólnota i szacunek, co tworzy fundament dla budowania dojrzałych postaw. Ale nie oznacza to wcale przesunięcia na kompetencje miękkie w nauczaniu szkolnym. Dokument kładzie nacisk także na rozwój kompetencji fundamentalnych — językowych, matematycznych, cyfrowych i ruchowych, czyli chleb powszedni całego procesu edukacji.

Dodatkowo, w klasach IV do VI obowiązywałby nowy przedmiot – przyroda, a w ostatnich latach podstawówki dzieci uczyłyby się już biologii, chemii i geografii. Uczniowie klas VII i VIII mieliby również podjąć naukę drugiego nowożytnego języka obcego.

Nowe moduły i przedmioty: jak ma wyglądać nauka w praktyce?

Pierwszy etap szkoły podstawowej (klasy I-III) skupiać się ma na solidnym opanowaniu fundamentalnych umiejętności: sprawnego czytania, pisania i liczenia. Podstawa precyzyjnie definiuje wymagania szczegółowe w tym zakresie, traktując biegłość w tych obszarach jako absolutny, niezbędny priorytet i warunek powodzenia w dalszej nauce.

Jednocześnie kładzie się większy nacisk na umiejętności praktyczne i rozwijanie samodzielności w codziennych sytuacjach. Następnie przychodzi czas na rozwój samodzielności myślenia, krytycznej analizy informacji oraz kształtowania odpowiedzialnych postaw.

Umiejętność sprawdzania faktów i weryfikacji informacji

Wymagania szczegółowe kładą nacisk m.in. na umiejętność weryfikacji i krytycznego odbioru przekazów medialnych, formułowania logicznych wniosków, a także rozumienia i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.

W rezultacie uczniowie powinni umieć przyswajać i zdobywać nową wiedzę, umieć wykorzystywać ją w życiu i dzielić się nią z innymi. Powinni być twórczy i skuteczni, znać swoje mocne i słabe strony i umieć je odpowiednio wykorzystywać. Wiedza i doświadczenia mają iść w parze.

Co mają uporządkować moduły w edukacji?

Aby zrealizować tak postawione cele, MEN proponuje reorganizację struktury podstawy programowej. Poszczególne przedmioty mają być logicznie powiązane w ramach tzw. modułów, takich jak bezpieczeństwo i obrona, edukacja medialna, moduł filozoficzny, moduł ekonomiczno-finansowy, klimatyczny czy kulturalny.

Taka konstrukcja ma zapewnić większą systematyczność i przejrzystość procesu edukacji i akcentować w nauczaniu związki przyczynowo-skutkowe.

Jak zmiany mogą wpłynąć na uczniów i rodziców?

Przedstawiciele ministerstwa mówią o nowej szkole dla nowego pokolenia. Czego mogą się spodziewać rodzice i uczniowie? Doświadczenia historyczne związane z reformowaniem edukacji w Polsce pokazują, że zmiany w edukacji to często droga przez mękę. Politycznym sporom towarzyszą trudności dostosowawcze po stronie szkół, uczniów i rodziców. Rodzi się chaos i frustracje.

Co dalej z projektem? Kolejne kroki reformy edukacji 2026

Kluczowe będzie, czy uda się pogodzić ambitne założenia z codzienną rzeczywistością szkół . Deklaracje dotyczące odejścia od przeładowania treściami faktograficznymi na rzecz rozwijania umiejętności pojawiały się już w poprzednich reformach. Tym razem również wyzwaniem będzie przełożenie pięknie brzmiących zapisów na codzienną szkolną rzeczywistość. A program nauczania jest ważnym, ale jednym z wielu elementów większej całości.

Przeczytaj również: Szkoły zaostrzają zasady. Surowe konsekwencje za nieobecność

Polecamy również nasze treści wideo. Zajrzyj na nasz kanał YouTube

Black Friday & Cyber Monday

Black Friday przez cały listopad! -20% na cały koszyk z kodem: BLACK20
Do zobaczenia!
Księgarnia Holistic News