Mroczna triada. Takie cechy wpływają na osobowość kryminalną

Osobowość kryminalna. Makiawelizm a przestępczość

Wyniki badań naukowców z Uniwersytetu w Belgradzie, opublikowane w czasopiśmie Current Psychology, wskazują, że makiawelizm odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu osobowości kryminalnej. Analizie poddano także cechy należące do tzw. „mrocznej triady” (ang. dark tetrad): psychopatię, narcyzm i sadyzm, które w połączeniu z makiawelizmem mogą prowadzić do recydywy. Osoby z takim zestawem cech często manipulują, oszukują i krzywdzą innych, wykazując brak empatii oraz wysokie poczucie własnej wartości.

Makiawelizm charakteryzuje się manipulacją, cynizmem, pragmatyzmem i brakiem empatii. Osoby z wysokim poziomem makiawelizmu wykorzystują innych dla własnych korzyści, koncentrując się na osiąganiu celów, często kosztem innych. Ich zdolność do manipulacji pozwala im wpływać na ludzi w sposób nieuczciwy, a chłodne kalkulacje zastępują emocje. Cynizm natomiast przejawia się w braku wiary w ludzką uczciwość i traktowaniu innych jak narzędzi. W rezultacie osoby te mają trudności w budowaniu trwałych relacji.

Warto przeczytać: Kim tak naprawdę jest psychopata?

Psychologowie od dawna badają cechy osobowości prowadzące do działań przestępczych, jednak często skupiali się na grupach osób, które nie były przestępcami, co ograniczało możliwości analizy. Eksperyment przeprowadzony przez Janko Međedovicia dotyczył osób osadzonych w zakładach karnych, co pozwoliło na lepsze uchwycenie cech charakterystycznych dla przestępców.

„Istnieje wiele danych empirycznych pokazujących znaczenie cech osobowości w wyjaśnianiu zachowań przestępczych i antyspołecznych. Większość badań w tej dziedzinie koncentruje się na psychopatii, która rzeczywiście okazała się solidnym zwiastunem zachowań przestępczych i recydywy. Jednak taksonomia mrocznej tetrady pozwala jeszcze dokładniej i szczegółowiej opisać cechy osobowości związane z amoralnymi i antyspołecznymi zachowaniami” – powiedział Međedović, badacz z Instytutu Badań Kryminologicznych i Socjologicznych w Belgradzie.

Polecamy: Nowe dane o przestępczości. Świat staje się bezpieczniejszy

Osobowość kryminalna w serbskich więźniach

W ramach badania Međedović zwerbował 471 serbskich osadzonych. Byli to głównie mężczyźni w wieku około 40 lat, z wykształceniem średnim lub podstawowym. Uczestnicy wypełniali szczegółowe kwestionariusze, które następnie poddano analizie. Naukowiec zbierał także dane dotyczące historii przestępczej badanych, w tym informacje o pierwszym przestępstwie, jakie popełnili.

Badani przekazywali również informacje dotyczące wcześniejszego nadużywania substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol czy narkotyki, przed osadzeniem w zakładzie karnym.

Wyniki analizy pokazały, że makiawelizm jest cechą, która może prowadzić do popełnienia przestępstwa. Osoby o wysokim poziomie tej cechy częściej angażowały się w recydywę. Co ciekawe, badania wykazały, że makiawelizm jest bardziej istotny w przypadku mężczyzn. Związek ten był również widoczny w przypadku zachowań przestępczych w młodym wieku, które często były kontynuowane w dorosłości.

„Dotychczas to psychopatia i sadyzm wyjaśniały przestępcze zachowania. Nasze dane wskazują jednak, że makiawelizm odgrywa kluczową rolę w ich zrozumieniu” – powiedział Međedović w rozmowie z PsyPost.

Polecamy: HOLISTIC NEWS: Od suchego ryżu po wariograf. Tak emocje zdradzają prawdę #obserwacje

Osobowość a społeczne uwarunkowania przestępczości

Wyniki badań podkreślają, że osobowość kryminalna odgrywa istotną rolę w przewidywaniu zachowań przestępczych. Međedović zwraca uwagę, że analiza ciemnych cech osobowości może pomóc w lepszym zrozumieniu i przewidywaniu takich zachowań. Jednocześnie podkreśla, że cechy osobowości nie powinny być badane w oderwaniu od innych czynników. Społeczno-ekonomiczne predyktory przestępczości, takie jak ubóstwo, brak zasobów czy szczególne okoliczności sprzyjające działaniom przestępczym, również odgrywają kluczową rolę.

Eksperyment miał jednak swoje ograniczenia. Przeprowadzono go na osadzonych w Serbii, co może nie w pełni odzwierciedlać cechy przestępców z innych krajów.

„Próba nie była reprezentatywna, ale trudno to osiągnąć w populacji więźniów” – zauważył Međedović.

Dodatkowo badanie miało charakter retrospektywny, co oznacza, że analizowano dane dotyczące zdarzeń z przeszłości.

„Nasze badanie nie uchwyciło całego zakresu efektów wywoływanych przez daną cechę. Przykładem może być psychopatia, która obejmuje zarówno impulsywność, jak i chłód emocjonalny” – wyjaśnił Međedović.

Polecamy: Osobowość dyssocjalna a normy społeczne. Czy da się je pogodzić?