Ciągle podejmujesz złe decyzje? To wina pewnego nawyku

Zagrajmy w grę. Którą planetę wybierzesz?

Naukowcy z Uniwersytet Nowej Południowej Walii w Sydney przeprowadzili badanie. Kazali uczestnikom zagrać w prostą grę online. Chcieli sprawdzić, czy ludzie uczą się i wyciągają wnioski z konsekwencji swoich działań. W ten sposób poznali mechanizm podejmowania złych decyzji.

Ochotnicy musieli wybierać między dwiema planetami. Najpierw obie dawały punkty, a później jedna z nich dawała punkty, a druga je odbierała. Po rozegraniu określonej liczby rund łatwo było dostrzec, który wybór jest korzystniejszy. Jednak nie wszyscy gracze z niego korzystali.

Naukowcy podzielili uczestników na trzy typy, wśród nich znaleźli się:

• Wrażliwi – to pierwsza grupa. Ci gracze szybko dostrzegali schemat gry i natychmiast dostosowywali swoje wybory.
• Nieświadomi – stanowili drugą grupę. Nie byli w stanie samodzielnie zauważyć schematu, ale gdy został im wyjaśniony, również zmieniali swoją strategię.
• Kompulsywni – utworzyli trzecią grupę i zachowywali się zupełnie inaczej. Nie rozpoznali początkowo schematu i nawet po jego objaśnieniu nadal podejmowali decyzje, które im szkodziły.

„Zasadniczo powiedzieliśmy im, że to działanie prowadzi do tej negatywnej konsekwencji, a to drugie jest bezpieczne. Większość osób, które dokonały złych wyborów, natychmiast zmieniło swoje zachowanie. Ale niektórzy tego nie zrobili” – skomentował dr Jean-Richard Dit Bressel w komunikacie uczelni.

Gdy po kilku miesiącach uczestnicy zostali ponownie przebadani, okazało się, że ich zachowanie się nie zmieniło.

Podejmowanie złych decyzji może wiązać się z predyspozycją

Naukowcy przeprowadzili badania kontrolne po sześciu miesiącach. Poprosili uczestników o ponowne rozegranie gry, by sprawdzić, czy ich zachowania uległy zmianie. Ochotnicy musieli również wyjaśnić swoje strategie i sposób myślenia, co miało umożliwić lepszy wgląd w ich wybory. Większość osób zachowywała się tak samo jak za pierwszym razem.

„To było jedno z bardziej uderzających odkryć. Sugeruje ono, że nie są to po prostu przypadkowe błędy czy złe dni. To stabilne cechy, niemal jak typy osobowości. Nie oznacza to, że są stałe, tylko że ich przełamanie może wymagać interwencji” – dodał Dit Bressel.

Gdy poproszono ich o wyjaśnienie swoich wyborów, gracze Kompulsywni szczegółowo opisywali swoje strategie. Problemem nie był więc brak świadomości, ale niezdolność do zaprzestania lub zmiany szkodliwych zachowań.

Chcesz więcej naukowych ciekawostek? Zajrzyj na nasz kanał na YouTubie.

Kto raz wszedł na tę ścieżkę, temu trudno z niej wyjść

„Jeśli popełniamy błędy podczas wykonywania określonego zadania, »błąd częstotliwości« sprawia, że prawdopodobnie powtórzymy je za każdym razem, gdy będziemy wykonywać to zadanie. Mówiąc w uproszczeniu, nasze mózgi zaczynają zakładać, że błędy, które wcześniej popełniliśmy, to prawidłowy sposób wykonywania zadania, tworząc nawykową »ścieżkę błędu«” – tłumaczy zjawisko dr Pragya Agarwal w artykule opublikowanym na portalu The Conversation.

„Im więcej powtarzamy te same zadania, tym bardziej prawdopodobne jest, że będziemy podążać ścieżką błędu, aż stanie się ona tak głęboko zakorzeniona, że przekształci się w zestaw trwałych skrótów poznawczych w naszych mózgach” – konstatuje dr Agarwal.

Choć badacze przyznają, że prawdziwe życie znacznie różni się od prostej gry, zachowania zaobserwowane w eksperymencie często mają odzwierciedlenie w innych sytuacjach, takich jak hazard czy uzależnienia. To zwraca uwagę na potencjalną potrzebę interwencji u kompulsywnych osób, które mają trudność ze zrozumieniem konsekwencji swoich działań.

Ciekawy tekst: Choć opisano ją 100 lat temu, spór fizyków wciąż trwa. O co chodzi?