Nauka
Naukowcy odkryli: lód penetruje skały. Trzęsienia ziemi uderzą w Europę
08 lipca 2025
Wyobraź sobie, że sterujesz maszyną wyłącznie siłą woli. To nie scena z filmu science fiction, a jeden z 13 przełomowych eksperymentów, które polski astronauta Sławosz Uznański prowadzi właśnie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Podczas swojej misji testuje też m.in. "superdrożdże" odporne na promieniowanie i inteligentne materiały rodem z przyszłości. Wyniki tych badań mają potencjał, by zrewolucjonizować medycynę, ratownictwo i technologię tu, na Ziemi.
Najbardziej nowatorskim doświadczeniem misji jest PhotonGrav, interfejs mózg-komputer od firmy Cortivision. Sławosz Uznański, nosząc specjalną opaskę, odczytuje sygnały ze swojego mózgu i przesyła je do komputera. Celem jest sterowanie urządzeniem wyłącznie przy pomocy myśli. Ta technologia w przyszłości może dać nową nadzieję i niezależność osobom sparaliżowanym.
Jak chronić człowieka w ekstremalnych warunkach? Tu z pomocą przychodzą dwa polskie projekty. Naukowcy z Uniwersytetu Szczecińskiego stworzyli „superdrożdże”, dodając do nich geny niesporczaków – jednych z najbardziej odpornych stworzeń na Ziemi. Testy Uznańskiego mają sprawdzić, czy takie zmodyfikowane komórki lepiej zniosą kosmiczne promieniowanie, co może być kluczem do ochrony astronautów w długich misjach.
Drugim elementem tej tarczy jest materiał MXene z krakowskiej AGH. To elastyczna, przewodząca prąd „inteligentna tkanina”. Astronauta testuje wykonane z niej opaski mierzące tętno i temperaturę. Jeśli się sprawdzą, podobne materiały mogą trafić do ubrań medycznych, sportowych, a nawet strojów ratowników.
Przeczytaj również: Przełom w badaniach kosmosu. Sekrety korony Słońca nareszcie odkryte
Misja to także test dla sztucznej inteligencji i ludzkiej psychiki. System LeopardISS od KP Labs uczy się rozpoznawać obrazy w czasie rzeczywistym. Dzięki temu AI sama dokona selekcji danych, wysyłając na Ziemię tylko te najważniejsze. To ogromna oszczędność czasu i pasma, która znajdzie zastosowanie np. w dronach ratowniczych.
Równie ważne jest badanie, jak na astronautę wpływa izolacja, stres i brak kontaktu z naturą. Zespół psychologów z Uniwersytetu Śląskiego monitoruje samopoczucie, sen i koncentrację Uznańskiego, by lepiej przygotowywać ludzi do długich i dalekich podróży kosmicznych.
Oglądaj nas na YouTube. Kliknij ten link i zaznacz — subskrybuj
Misja ma też wymiar edukacyjny. Podczas połączenia z Centrum Nauki Kopernik, Sławosz Uznański na żywo odtworzył eksperymenty zaproponowane przez… polskich uczniów. Jeden z nich, dotyczący napięcia powierzchniowego wody, w piękny sposób pokazał, jak fizyka działa w warunkach mikrograwitacji.
Być może to właśnie wśród tych młodych pasjonatów nauki rosną już następcy polskiego astronauty. Jak podkreślał prof. Grzegorz Wrochna, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej, 13 eksperymentów to ogromny krok dla polskiej nauki i konkurencyjności na arenie międzynarodowej.
Polecamy: Życie na ISS jest zbyt sterylne. To ryzyko dla przyszłych misji