Jedna bezsenna noc postarza mózg o 2 lata. Tak znikają wspomnienia

Bezsenność niszczy życie

Wpływ snu na zdrowie jest ogromny – to od niego zależy nasza energia, koncentracja i nastrój. Gdy zaczyna go brakować, ciało reaguje błyskawicznie: trudniej myśleć, rośnie stres, a codzienność staje się cięższa. Z czasem pojawiają się kolejne problemy – z odpornością, sercem, a nawet hormonami. Bezsenność potrafi zaskoczyć każdego, także tych, którzy są przekonani, że mają wszystko pod kontrolą.

Jedną z takich osób jest Joanna – 70-letnia emerytowana nauczycielka z Poznania. Niedawno przeszła na emeryturę. Czuje się kobietą spełnioną i szczęśliwą. Ma dwoje dzieci, które radzą sobie w życiu i sympatyczne wnuki. Nie ma problemów finansowych, mieszkaniowych. Teoretycznie powinna cieszyć się życiem i relaksem. Ale z tym ostatnim ma poważny problem.

Od dłuższego czasu… nie może spać. Nie pomaga wietrzenie pokoju, spacer, liczenie baranów. Zamiast spokojnych nocy, pojawiły się bezsenne godziny i zmęczenie, którego nie da się odespać. Każda noc staje się dla niej próbą sił z własnym ciałem.

Bezsenność a praca mózgu

Historii takich jak ta są miliony. Długotrwała bezsenność nie tylko odbiera spokój – dosłownie zmienia sposób, w jaki pracuje mózg.

To właśnie próbują zrozumieć naukowcy z USA. Postanowili sprawdzić, co naprawdę dzieje się w głowie człowieka po wielu nieprzespanych nocach — i ich wnioski okazały się zaskakujące.

Jak sen wpływa na zdrowie mózgu

Badanie było zakrojone na szeroką skalę. Wzięło w nim udział aż 2750 zdrowych osób, które naukowcy obserwowali przez ponad pięć lat. Na początku eksperci pytali uczestników, czy w ostatnich tygodniach spali mniej, czy więcej niż zwykle. Już wtedy okazało się, że 16 procent z nich zmaga się z przewlekłą bezsennością – choć wielu nie zdawało sobie z tego sprawy.

Co roku wszyscy ochotnicy przechodzili testy pamięci i funkcji poznawczych, a część dodatkowo badania mózgu. Wyniki, które zebrano po kilku latach, zaskoczyły nawet samych naukowców.

To mózg odczuwa skutki bezsenności

Jak opisano w prestiżowym czasopiśmie Neurology, aż 14 procent osób z przewlekłą bezsennością rozwinęło łagodne zaburzenia pamięci lub demencję.

Dla porównania – wśród osób, które spały spokojnie, takich przypadków było tylko 10 procent.

Ale naukowców zaniepokoiło coś jeszcze. U osób cierpiących na bezsenność ryzyko problemów z pamięcią było aż o 40 procent wyższe, a ich wyniki w testach poznawczych pogarszały się znacznie szybciej. To nie są tylko liczby – to sygnał, że brak snu dosłownie przyspiesza starzenie się mózgu.

Dlaczego sen chroni mózg

Co ciekawe, osoby, które już na początku badania przyznały, że śpią mniej niż zwykle, wypadały gorzej w testach pamięci i koncentracji. Ich mózg funkcjonował tak, jakby był o cztery lata starszy – mimo że uczestnicy mieli przecież ten sam wiek biologiczny.

To właśnie pokazuje, jak szybko brak snu odbija się na pracy mózgu. Wnioski z badań są jednoznaczne – nawet krótkotrwałe problemy ze snem mogą przyspieszyć proces starzenia.

To dlatego u części uczestników badania doszło uszkodzenia małych naczyń krwionośnych, które dostarczają krew do mózgu. Oprócz tego zaobserwowano także gromadzenie białka związanego z chorobą Alzheimera.

„To podkreśla, jak ważne jest leczenie przewlekłej bezsenności – nie tylko po to, by poprawić jakość snu, ale także, by potencjalnie chronić zdrowie mózgu wraz z wiekiem. Nasze wyniki wpisują się również w rosnącą liczbę dowodów na to, że sen nie służy jedynie odpoczynkowi – jest też kluczowy dla odporności mózgu” – powiedział Diego Z. Carvalho, autor badania na łamach portalu Amerykańskiej Akademii Neurologii.

Jak poprawić jakość snu?

Zanotuj – te wskazówki podpowiedzą Ci, jak poprawić jakość snu:

• staraj się chodzić spać i wstawać o tych samych porach,
• nie korzystaj z komputera i telefonu godzinę przed snem – niebieskie światło urządzenia utrudnia zasypianie,
• dbaj o komfort snu – wywietrz sypialnię przed snem, zadbaj, by było w niej ciemno, kup sobie wygodny materac,
• nie śpij w ciągu dnia – drzemki ogranicz do wczesnego popołudnia na maksymalnie 20-30 minut,
• wprowadź stałą rutynę wieczorną – postaw na czynności relaksacyjne.

Masz wśród bliskich kogoś, kto zmaga się ze skutkami przewlekłej bezsenności? Nie ignoruj tego. Badania pokazują jasno: problemy ze snem wpływają na zdrowie znacznie silniej, niż sądziliśmy. Zaburzają pamięć, koncentrację i równowagę całego organizmu. Dlatego też nie można bagatelizować wpływu snu na zdrowie.

To warto wiedzieć:

Mózg nie ma przycisku pauzy. Nawet gdy śpimy, porządkuje wspomnienia i regeneruje neurony. Gdy zaczyna mu brakować snu, system się sypie — informacje nie utrwalają się, a pamięć słabnie. Dlatego przewlekła bezsenność to nie tylko zmęczenie, ale realne zagrożenie dla pracy mózgu.

Co dzieje się w mózgu, gdy nie śpisz wystarczająco długo

Przewlekły brak snu sprawia, że mózg starzeje się szybciej – nawet o 4 lata. Zaburza to procesy regeneracji neuronów i utrwalania wspomnień, zwiększając ryzyko demencji.

Czy bezsenność bezpośrednio powoduje demencję?

Nie zawsze, ale znacząco zwiększa ryzyko jej rozwoju. Badania pokazują, że osoby z bezsennością mają o 40 proc. większe szanse na wystąpienie łagodnych zaburzeń pamięci.

Czy bezsenność może dotyczyć także osób bez stresu i problemów?

Tak, zdarza się nawet u osób zadowolonych i spełnionych, jak w przypadku Joanny z artykułu. Czasem wynika ze zmian rytmu dnia, wieku lub zaburzeń biologicznych, a nie z problemów emocjonalnych.

Chcesz wiedzieć więcej na temat niedoboru snu? Zajrzyj na nasz kanał na YouTube.

Warto przeczytać: Koszmary z nimi zostają. Zły sen nastolatka ma konsekwencje na jawie

Nowy numer kwartalnika Holistic News — nowa promocja!

Do 31 października możesz skorzystać z darmowej dostawy paczkomatem.
Wpisz kod HNEWS0 finalizując zakupy w Księgarni Holistic News