Co zmieni się w polskiej edukacji? Takiego ucznia wychowa szkoła

Dlaczego polska szkoła potrzebuje nowego kompasu?

Polska szkoła stoi w obliczu koniecznych zmian – tak wynika z raportu „Profil absolwenta i absolwentki szkoły ponadpodstawowej. Droga do zmian w edukacji”, opublikowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych. Dokument ten ma posłużyć jako fundament do gruntownej reformy edukacji na poziomie liceów, techników i szkół branżowych. Jednak jego znaczenie wykracza poza ten etap. Założenia raportu warto znać także w kontekście trwających konsultacji nowej podstawy programowej dla szkół podstawowych.

Niepokojąca diagnoza: jeden z największych spadków w OECD

Raport zaczyna się od szczegółowej analizy obecnego stanu. Autorzy, odwołując się do międzynarodowego badania PISA 2022, stawiają niepokojącą diagnozę. Choć polscy piętnastolatkowie wciąż osiągają wyniki powyżej średniej krajów OECD, odnotowany spadek umiejętności w zakresie rozumienia tekstu i matematyki jest jednym z największych wśród państw członkowskich. To jasny sygnał alarmowy, który wymaga pilnych działań.

Dokument nie ogranicza się do przeszłości. Silnie osadza polski system w globalnych trendach wskazywanych przez OECD, takich jak nieuchronna transformacja cyfrowa, zielona rewolucja i konieczność uczenia się przez całe życie. To one będą definiować wyzwania, z którymi przyjdzie się mierzyć dzisiejszym uczniom.

Rozdźwięk na starcie: inne ścieżki licealistów i uczniów techników i zawodówek

Raport zwraca również uwagę na wyraźny rozdźwięk między ścieżkami absolwentów różnych typów szkół. Podczas gdy większość licealistów kontynuuje naukę na studiach, absolwenci szkół branżowych najczęściej od razu wchodzą na rynek pracy. Autorzy identyfikują także głęboki kryzys motywacji: uczniowie skarżą się na nudę, brak praktycznego związku treści szkolnych z życiem, a ich uwagę pochłania w coraz większym stopniu świat online. Być może jeszcze bardziej niepokojący jest wskaźnik postępującego uzależnienia od mediów społecznościowych — sięgający już 40 proc. uczniów.

Portret absolwenta przyszłości: na jakich filarach ma się opierać?

W odpowiedzi na te wyzwania raport proponuje konkretny „profil”, czyli zestaw cech, kompetencji i wiedzy, którymi powinien charakteryzować się młody człowiek opuszczający mury szkoły ponadpodstawowej. Koncepcja opiera się na czterech fundamentalnych filarach.

Wartości jako fundament

Autorzy wskazują cztery pary uniwersalnych wartości: wolność, nierozerwalnie połączoną z odpowiedzialnością za własne wybory; wspólnotę i szacunek dla drugiego człowieka; klasyczną triadę prawdy, dobra i piękna; oraz sprawiedliwość i solidarność. Są one opisane językiem filozoficznym, z odniesieniami do europejskiego dziedzictwa. Raport podkreśla jednak, że są to ramy ogólne. To od przyszłych podstaw programowych i samych nauczycieli zależy, jak te wartości zostaną przełożone na codzienną praktykę szkolną.

Kompetencje do działania

Dzielą się na fundamentalne, takie jak językowe czy matematyczne, oraz przekrojowe, jak krytyczne myślenie, czy współpraca. Co ciekawe, dokument wyraźnie wymienia także praktyczną znajomość przepisów ekologicznych. To świadomy wybór, podkreślający, że „zielona transformacja” to nie tylko jeden z filarów edukacji. To konkretne regulacje prawne, które absolwent powinien znać i rozumieć.

Sprawczość

To zdolność do podejmowania inicjatywy i wpływania na swoje otoczenie. Składają się na nią: poczucie przynależności, nastawienie na rozwój, wiara we własną skuteczność i umiejętność samoregulacji.

Wiedza w trzech wymiarach

To ostatni filar, obejmujący wiedzę akademicką, zawodową i funkcjonalną. Ich proporcje mają się różnić w zależności od typu szkoły, od dominacji wiedzy akademickiej w liceach po nacisk na zawodową w szkołach branżowych.

Od mapy do rzeczywistości: wyzwanie dla nauczycieli

Raport Instytutu Badań Edukacyjnych stanowi jedynie punkt wyjścia. Jego siła oddziaływania będzie zależała od rzeczywistego przebiegu reform. Ich kluczowym etapem będzie operacjonalizacja – przełożenie ogólnych założeń na język konkretnych podstaw programowych, scenariuszy lekcji i metod oceniania.

A to zadanie spocznie na twórcach programu nauczania oraz na barkach tysięcy nauczycieli w całej Polsce. Ich umiejętność interpretacji i kreatywnego wdrażania tej wizji ostatecznie zweryfikuje, czy „Profil absolwenta” stanie się żywym kodem DNA przyszłej polskiej szkoły.

Jeśli zainteresował Cię ten tekst, przeczytaj również: Szkoły zaostrzają zasady. Surowe konsekwencje za nieobecność

Więcej ciekawych treści znajdziesz również na naszym kanale YouTube

GRUDNIOWA PROMOCJA W KSIĘGARNI?

Oczywiście!
Oto kod na DARMOWĄ dostawę– wpisz w koszyku: MIKOLAJ
Udanych zakupów!
Księgarnia Holistic News