Rywalizacja w szkole zmienia umysł. Czy robimy z dzieci egoistów?

Większa rywalizacja, mniejsza empatia

Rywalizacja to coś, z czym mamy do czynienia na co dzień. System edukacji w większości krajów Zachodu to aktualnie głównie pościg za zdobyciem jak najwyższych ocen i tym samym wysokiej średniej. Również w miejscach pracy niektóre firmy stosują system rywalizacji, na przykład przyznając premię osobom, które w danym okresie osiągnęły najlepsze wyniki sprzedaży. Czy tego typu praktyki faktycznie są dobre? Jak rywalizacja w szkole wpływa na charakter? Najnowsze badania wskazują, że większy poziom współzawodnictwa w ramach systemu edukacji może na stałe zmienić osobowość uczniów.

Badania przeprowadził międzynarodowy zespół naukowców z Uniwersytetu w Würzburgu (Niemcy), Uniwersytetu Oksfordzkiego i University College London. Eksperyment obejmował młodzież z 64 szkół w Chile uczestniczących w rządowym programie PACE. W ramach inicjatywy 15 proc. najlepszych uczniów z każdej szkoły ma automatycznie zapewnione miejsce na uczelni, bez konieczności zdawania egzaminu wstępnego. Badania obejmowały okres dwóch ostatnich lat nauki szkolnej oraz czterech lat po jej zakończeniu. Ankiety dotyczące wpływu rywalizacji na osobowość oraz atmosferę w placówkach zostały skierowane do uczniów, nauczycieli oraz pracowników szkół. W ramach grupy kontrolnej przebadano również młodzież i zatrudnionych z 64 placówek niebiorących udziału w programie PACE.

Rywalizacja w szkole może zniszczyć Twoje dziecko

Okazało się, że ostra rywalizacja w ramach dwóch ostatnich lat edukacji szkolnej miała negatywny wpływ na osobowość młodzieży i młodych dorosłych. Nawet w okresie czterech lat po zakończeniu procesu odnotowano wśród nich niższy poziom zaufania do innych osób i chęci pomocy ludziom. „Długotrwała rywalizacja nie tylko wpływa na zachowanie w konkretnych sytuacjach. Oddziałuje również na rozwój osobowości” – twierdzi na łamach portalu Phys Fabian Kosse z Uniwersytetu w Würzburgu, jeden z autorów badania.

Zadawane uczestnikom pytania dotyczyły tego, jak bardzo altruistyczni potrafią być. Jedno z nich brzmiało na przykład: „Jak bardzo jesteś chętny pomóc komuś, gdy nie oczekujesz, że dostaniesz coś w zamian?”. W przypadku uczniów, którzy brali udział w programie PACE, odpowiedzi wskazywały na mniejszy poziom empatii i altruizmu.

Więcej materiałów o problemach systemu edukacji znajdziesz na kanale Holistic News na YouTubie.

Jak zmienić szkolną rywalizację?

Każdy medal ma jednak dwie strony. W krajach rozwijających się, takich jak Chile, programy pokroju PACE mogą być dla osób z biedniejszych warstw społecznych jedyną drogą do dostania się na dobrą uczelnię. Presja związana z koniecznością znalezienia się wśród 15 proc. najlepszych uczniów w danej placówce negatywnie wpływa na charakter młodych i późniejsze interakcje z ludźmi.

Autorzy badania sugerują, że system PACE i podobne jemu inicjatywy w innych krajach muszą zmienić zasady działania. Może lepiej nie układać rankingu najlepszych w ramach jednej szkoły. Zamiast tego można brać pod uwagę na przykład cały region. Zmniejszy to presję rywalizacji w obrębie konkretnej placówki. Pomóc może również stworzenie poczucia współpracy w ramach szkoły. Zamiast wprowadzać myślenie „Ja kontra inni uczniowie w tej samej placówce”, lepiej zbudować system, który będzie wzbudzał poczucie „My wszyscy kontra inna szkoła/inny region”. Takie działania powinny zmniejszyć wykształcanie się cech egoistycznych wśród uczniów.

Co jeszcze zagraża systemowi edukacji? Sprawdź artykuł: Nauczyciele na skraju wytrzymałości. Dlaczego mają już dość?

Łap okazję!

Darmowa dostawa* w Księgarni Holistic News: użyj kodu DOSTAWA0

* Oferta ważna tylko do końca września!