„Nie kocham nikogo”. Naukowcy odkryli, skąd bierze się narcyzm

Jak zachowuje się narcyz – i co kryje się pod jego maską

Kiedyś w słabszym momencie mojemu narcyzowi zebrało się na szczerość i powiedział do mnie »wiesz, ja nikogo nie kocham, nic do nikogo nie czuję, wykorzystuję ludzi do swoich potrzeb. Ciebie lubię, przez co mam z tym dyskomfort, musisz więc znaleźć sposób, żeby uciec, bo sam cię nie puszczę, a jeśli ze mną zostaniesz, to cię zniszczę«.

Podzieliła się swoim doświadczeniem życia z narcyzem Ania, mieszkanka Krakowa. Historii takich, jak ta, są tysiące, dotykają naszych znajomych, bliskich. Osoby, które mają cechy osobowości z tzw. ciemnej triady potrafią zniszczyć życie sobie i innym.

Dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, jak powstaje narcyzm – i w którym momencie człowiek traci zdolność kochania, zamieniając bliskość w grę pełną cynizmu i wyrachowania.

Skąd bierze się narcyzm: badania na 11 tysiącach osób

Aby zrozumieć, dlaczego niektórzy ludzie rozwijają cechy tzw. ciemnej triady, naukowcy z Polski, Irlandii i Wielkiej Brytanii przeprowadzili jedno z największych tego typu badań. Przeanalizowali dane osobowości ponad 11 tysięcy osób z 48 krajów i zestawili je z historycznymi wskaźnikami środowiskowymi.

Chcieli sprawdzić, jak bardzo otoczenie – klimat, nierówności społeczne czy lokalne zagrożenia – potrafi kształtować ludzką psychikę. Wyniki? Zaskoczyły nawet ich samych.

Środowisko, które tworzy narcyzów

Okazało się, że środowisko potrafi odcisnąć głęboki ślad w ludzkiej psychice. Osoby z cechami tzw. mrocznej triady częściej dorastały w otoczeniu zdominowanym przez mężczyzn – rywalizacja, hierarchia i potrzeba dominacji stawały się tam codziennością. W takich warunkach łatwo rodzi się przekonanie, że przetrwa tylko ten, kto potrafi być silniejszy, bardziej pewny siebie i bezwzględny.

Co ciekawe, badacze odkryli też czynnik, który potrafi osłabić te toksyczne mechanizmy – i to w sposób, którego nikt się nie spodziewał.

Paradoks: jak choroby zakaźne uczą empatii

Naukowcy odkryli coś zaskakującego. Osoby, które w dzieciństwie lub w wieku nastoletnim częściej stykały się z chorobami zakaźnymi, w dorosłym życiu wykazują mniej cech takich jak psychopatia czy makiawelizm. Dlaczego?

Badacze tłumaczą to prostym, ale głębokim mechanizmem. W środowiskach, gdzie przetrwanie zależało od wspólnoty, ludzie musieli ze sobą współpracować, dbać o innych i trzymać się zasad. Spójność grupowa stawała się warunkiem przeżycia, a egoizm – zagrożeniem. To jedna z cech, którą odziedziczyliśmy z przeszłości.

Kiedy chaos rodzi narcyzm

Jak zauważono w artykule opublikowanym w czasopiśmie Science Direct, większe nierówności społeczne i częstsze katastrofy naturalne w sąsiadujących krajach sprzyjały wzrostowi poziomu narcyzmu i makiawelizmu. Innymi słowy – im więcej chaosu wokół, tym silniej w ludziach budziła się potrzeba dominacji i kontroli.

Naukowcy podkreślają, że ciemne cechy osobowości nie znają granic. Przenikają między krajami – wraz z migracją, kulturą i ekonomią.

Nie wychowanie, a otoczenie kształtuje mroczną stronę człowieka

Wyniki badań nie pozostawiają złudzeń: to środowisko ma kluczowy wpływ na rozwój narcyzmu, psychopatii i makiawelizmu. Wychowanie, szkoła czy relacje rodzinne to tylko część układanki – resztę dopisuje świat, w którym dorastamy.

Jak ujął to Peter Jonason, jeden z autorów badania, w rozmowie z portalem PsyPost – zrozumienie tych zależności to jedyny sposób, by naprawdę pojąć, jak powstaje mroczna strona człowieka.

Nie zakładaj, że dobre wychowanie, bezpieczne szkoły i udane doświadczenia społeczne to wszystko, co ma znaczenie w określaniu, kto staje się » ciemny«. Na nasz rozwój wpływają również większe czynniki, całkowicie poza naszą kontrolą. Usuwając z równania jednostkę, możemy lepiej dostrzec, jak ludzie podlegają siłom daleko wykraczającym poza ich wolę, samoocenę czy lokalne warunki społeczne.

Skoro dowiedziono, że narcyzm może powstać w człowieku poprzez m.in. czynniki środowiskowe, warto wiedzieć, jakie są typowe zachowania takiej osoby.

Jak rozpoznać narcyza w codziennym życiu

Uwaga – tak rozpoznasz narcyza:

• nadmierne przekonanie o poczuciu własnej wartości, wyolbrzymianie własnych talentów i osiągnięć,
• silne przekonanie o swojej wyjątkowości, potrzeba bycia zrozumianym wyłącznie wśród osób o wysokim statusie społecznym
• częste fantazjowanie o nieograniczonej władzy, sukcesie, pięknie doskonałości albo miłości
• wykorzystywanie innych ludzi do własnych celów
• częsta zazdrość wobec innych albo głębokie przekonanie, że to inni są zazdrośni
• nadmierne pragnienie bycia podziwianym,
• wyniosła, wręcz arogancka postawa oraz zachowanie,
• manipulowanie i poniżanie innych ludzi,
• brak zdolności do empatii wobec innych,
• utrzymywanie pozorów oraz elastyczność w dostosowywaniu się, by zyskać zaufanie i uwagę.

Więcej treści na temat narcyzmu znajdziesz na naszym kanale na YouTube.

Masz wśród bliskich kogoś, kto interesuje się psychologią? Podeślij mu te informacje.

Warto przeczytać: Po tym rozpoznamy narcyza. Wybiera konkretne treści w necie

Black Friday & Cyber Monday

Black Friday przez cały listopad! -20% na cały koszyk z kodem: BLACK20
Do zobaczenia!
Księgarnia Holistic News