Sztuczna inteligencja nie zna empatii. Blisko jej do psychopaty

Dla wielu z nas doszukiwanie się empatii w sztucznej inteligencji brzmi dziwnie. Mimo tego, że AI wykonuje wiele czynności szybciej i lepiej niż ludzie, empatia wydawała się jedną z tych cech, których SI nie będzie mogła przyswoić. Ale czy na pewno?

Zobacz też:

Definicja empatii

Psychologowie definiują empatię za pomocą trzech kryteriów:

• Zgodność uczuć: empatia wymaga od człowieka zdolności do odczuwania emocji drugiej osoby w danej sytuacji. To różni empatię od zwykłego, racjonalnego rozumienia emocji.
• Asymetria: osoba odczuwająca empatię doświadcza danej emocji tylko dlatego, że inni ją odczuwają.
• Świadomość inności: istnienie przynajmniej podstawowej świadomości, że empatia dotyczy uczuć innej osoby. Wyjaśnia to różnicę między empatią a zarażeniem emocjonalnym, które ma miejsce, gdy ktoś „łapie” uczucie lub emocję. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy dzieci zaczynają płakać, widząc inne płaczące dziecko.

Empatyczna czy psychopatyczna sztuczna inteligencja?

Biorąc pod uwagę definicję jasne jest, że sztuczne systemy nie są zdolne do odczuwania empatii. Nie mają pojęcia, jak to jest coś czuć, więc nie mogą spełnić kryterium zgodności uczuć.  AI może rozpoznawać emocje na podstawie wyrazu twarzy, wskazówek głosowych, czy wzorców fizjologicznych. Może też symulować zachowania empatyczne za pomocą mowy lub za pomocą innych sposobów wyrażania emocji.

Tak więc sztuczna inteligencja wykazuje cechy podobne do psychopatii. Pomimo braku zdolności do odczuwania empatii, potrafi rozpoznawać emocje i naśladować empatyczne zachowania, wykorzystując je do manipulacji. W przeciwieństwie do psychopatów, cele te nie są wyznaczane przez sztuczne systemy, lecz przez ich twórców. 

Tak zwana empatyczna sztuczna inteligencja często ma na celu wywołania u nas określonych postaw, takich jak na przykład zachowanie spokoju podczas jazdy, zwiększona motywacja do nauki, większa efektywność w pracy, zakup określonego produktu lub głosowanie na wskazanego kandydata politycznego. Jednak czy nie najważniejszy jest cel, dla którego wykorzystuje się symulowaną empatię sztucznej inteligencji?

Szacunek czy technika?

Z etycznego punktu widzenia kluczowa jest kwestia szacunku, czyli empatycznego uznania potrzeby i cierpienia innej osoby. Przypisywanie tego sztucznemu bytowi sprawia, że osoba potrzebująca opieki, towarzystwa lub psychoterapii jest traktowana przedmiotowo, ponieważ zakłada się, że nie ma znaczenia, czy ktoś naprawdę jej słucha.

Wykorzystywanie sztucznej inteligencji, która symuluje empatię w opiece i psychoterapii jest przykładem technologicznego solucjonizmu, czyli naiwnego przekonania, że rozwiązanie każdego problemu ma rozwiązanie w technologii. Outsourcing tych kwestii do AI utrudnia nam między innymi zrozumienie społecznych przyczyn samotności i zaburzeń psychicznych.

Empatia wobec sztucznych systemów — zbyt ludzka

Z kolei ludzie reagują szczerą empatią na sztuczne systemy wykazujące ludzkie lub zwierzęce cechy. Ten proces opiera się głównie na mechanizmach percepcyjnych. Postrzeganie, że inna istota przeżywa określone emocje, wywołuje u obserwatora analogiczne uczucia. Dowody z badań MRI mózgu pokazują, że gdy ludzie odczuwają empatię wobec robotów, aktywują się te same obszary neuronowe, co w przypadku żywych stworzeń.

To może cię również zainteresować: