AI nowym nauczycielem. Państwa bałtyckie wprowadzają ją do szkół

AI w szkole. Postęp czy ryzyko?

Sztuczna inteligencja stała się rewolucją przemysłową naszych czasów. Eksperci nie mają wątpliwości, że to narzędzie zmieni nasze życie nie do poznania. Nie ominie to również systemu edukacji. Jak zrównoważyć zagrożenia płynące ze stosowania sztucznej inteligencji w edukacji, a dokładniej — w procesie uczenia się — z korzyściami? Nad tym zastanawiają się eksperci w krajach bałtyckich i Polsce, testując najnowsze rozwiązania w tym zakresie.

Estonia: rusza zaawansowany program

Z początkiem nowego roku szkolnego w Estonii startuje edukacyjny program AI Leap. Polega on na integracji ChatGPT Edu i innych wyspecjalizowanych w edukacji narzędzi AI z estońskim systemem edukacji.

Program będzie finansowany przez publiczno-prywatną fundację AI Leap. Koncepcja była opracowana przez Prezydencką Radę Cyfrową, Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych. Wspierać fundację będą lprywatni przedsiębiorcy. Program będzie kosztował rocznie 6,5 mln euro.

W pierwszej fazie projektu, od 1 września 2025 r., 20 000 uczniów szkół ponadpodstawowych i 3000 ich nauczycieli będzie miało dostęp do najlepszych aplikacji edukacyjnych wykorzystujących sztuczną inteligencję (AI). Następnie AI Leap rozszerzy swoją działalność na szkoły zawodowe i nowych uczniów szkół średnich. Ma od 2026 roku dotrzeć do kolejnych około 38 000 uczniów i 2000 nauczycieli.

Prezydent Estonii Alar Karis, jeden z inicjatorów projektu, powiedział: „Uczymy się korzystać ze sztucznej inteligencji nie więcej niż wszyscy, a mądrzej niż wszyscy. Jeśli wprowadzimy do systemu edukacji najlepsze dostępne technologie edukacyjne, pomoże nam to stać się jednym z najmądrzejszych krajów na świecie. Będzie to kolejny etap w historii rozwoju naszego e-państwa, za pomocą którego zostaną wprowadzone inteligentne rozwiązania we wszystkich obszarach i wzrośnie międzynarodowa konkurencyjność obywateli i gospodarki Estonii”.

Co ciekawe, uczniowie w Estonii najmniej korzystają z AI w nauce w porównaniu do innych krajów bałtyckich i Polski. Tylko 39 proc. estońskich uczniów przyznaje się do wykorzystania sztucznej inteligencji w odrabianiu prac domowych. Tak wynika z badań, przeprowadzonych przez firmę Samsung w krajach bałtyckich. Zgodnie z nimi na Łotwie 49 proc. respondentów odpowiedziało, że korzysta z AI w nauce, na Litwie – 45 proc. Z badań przeprowadzonych w Polsce na ten temat, wynika, że ponad połowa respondentów (56 proc.) używa narzędzi AI do pomocy w nauce. Zaś 50 proc. wskazuje na jej rolę w nauce języków obcych.

Warto przeczytać: Zagrożenia sztucznej inteligencji. Model AI modyfikował swój kod

Litwa: Sztuczną inteligencję w edukacji wprowadzono już w 2023

O AI w szkołach uczą się również Litwini. Elementy sztucznej inteligencji w edukacji litewskiej zostały wprowadzone od 2023 roku po zaktualizowaniu podstawy kształcenia ogólnego. Zaangażowanie Litwy w AI nie jest niczym nowym. W 2019 r. kraj ten stał się drugim państwem członkowskim UE, które opublikował krajową strategię AI, stawiając sobie za cel głębszą integrację z globalnym ekosystemem AI.

Przykładem takiego działania jest inicjatywa samorządowa, o której mówi Jurgita Nemanienė, dyrektor gimnazjum im. Jonasa Basanavičiusa w Wilnie w rozmowie z litewską gazetą Kauno Diena: „Od trzech lat korzystamy z Eduten, platformy do nauki matematyki i sztucznej inteligencji, którą Urząd Miasta Wilna kupił od Finów i bardzo dobrze przetłumaczył. Co to daje? Zbliża nas to do nauczania spersonalizowanego, w którym sztuczna inteligencja śledzi i zwraca uwagę nauczyciela na błędy popełniane przez konkretne dziecko, a nawet oferuje pakiet zadań mających na celu ich poprawienie. To świetny produkt. Mogłoby być ich coraz więcej na Litwie”.

Łotwa: Rewolucja AI odroczona na pięć lat

Jeśli chodzi o system nauczania na Łotwie, to obecnie nie ma jednolitych wytycznych dotyczących stosowania narzędzi sztucznej inteligencji w edukacji. Nie ma też regulacji, w jakim zakresie pozwalać na to uczniom.

„To jest obecnie etap, nie tylko na Łotwie, kiedy wszyscy szukają rozwiązania, jak zintegrować AI z procesem nauczania i w jakim stopniu. Jeśli spojrzeć z punktu widzenia takiej regulacji, to na szczeblu unijnym oczywiście ma jakieś działanie, ale w sumie w tej chwili wszyscy wciąż szukają” – mówił w wywiadzie dla Łotewskiej Telewizji Jānis Paiders, zastępca sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki ds. Rozwoju Kapitału Ludzkiego, Nauki i Innowacji.

Brak specjalnego programu nauczania AI w szkołach nie oznacza, że Łotwa wypadła z wyścigu rozwoju sztucznej inteligencji w kraju. Za 5 lat ma zamiar stworzenia Łotewskiego Centrum Sztucznej Inteligencji (LMIC), przyznając na to pół miliarda euro. Koncepcja zakłada przyciągnięcie firm i uniwersytetów światowej sławy, żeby uczynić Łotwę najbardziej konkurencyjnym krajem w UE w rozwoju aplikacji AI.

Gorący temat: Komputer biologiczny z ludzkich komórek. Rewolucja na rynku AI

Polska ma ambitne plany. Ale co z realizacją?

Konkurencyjną chce być również Polska, która z inicjatywy Ministerstwa Cyfryzacji pracuje nad stworzeniem chatbota PLLuM (Polish Large Language Model). Będzie działał on na podobnej zasadzie do ChatGPT amerykańskiej firmy OpenAI.

„PLLuM to model zaufany, który ma wzmacniać polską suwerenność cyfrową. Jeśli skupimy się tylko na firmach zagranicznych, amerykańskich konsorcjach, to wszyscy będziemy błądzili. Amerykańskie firmy i ich parametry to nie jest ziemia obiecana” – stwierdził minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski podczas prezentacji projektu.

Jeśli chodzi o wprowadzenie i wykorzystanie sztucznej inteligencji w systemie edukacji w Polsce, to za to odpowiada pilotażowy projekt AI Lab. Jest realizowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Instytutem Badań Edukacyjnych, Intelem oraz partnerami technologicznymi: firmami Dell, Lenovo, HP i Microsoft. Wytypowane do projektu 6 szkół otrzymało m.in. wyposażenie pracowni AI, w tym oprogramowanie do nauki i realizacji projektów z wykorzystanie sztucznej inteligencji, laptopy, szafki do przechowywania i ładowania sprzętu oraz dostęp do usług chmurowych AI.

Sukcesy AI: AI w biologii przegania ewolucję. Nowe białka powstają w sekundy

Sztuczna inteligencja w edukacji. Młodzież ma swoje pomysły

Tymczasem nad zastosowaniem sztucznej inteligencji w edukacji zastanawiają się sami uczniowie. W trzech krajach bałtyckich jest przeprowadzany konkurs idei na najbardziej perspektywiczne rozwiązania sztucznej inteligencji w celu usprawnienia procesu edukacyjnego i powszechnego rozwoju uczniów. To konkurs „Solve for Tomorrow” organizowany przez firmę Samsung. W minionym roku zwyciężył zespół z Litwy, który zaproponował zastosowanie AI w szkołach w celu doboru materiałów do nauki według indywidualnego stylu nauczania uczniów.

Drugie miejsce zdobył zespół z Estonii. Przedstawił on rozwiązania AI do doskonalenia umiejętności czytania uczniów młodszych klas, łącząc zabawną wizualizację i funkcje interaktywne.

Trzecie miejsce zdobyli uczniowie z Łotwy, którzy zaprezentowali swój pomysł narzędzia AI w edukacji do nauki języka angielskiego. Przygotowane narzędzie AI oferowało indywidualne ćwiczenia czytania i słuchania, analizę wymowę oraz symulację konwersacji.

Dobrym miejscem dla młodzieży do sprawdzeniem swoich idei rozwoju sztucznej inteligencji jest również Międzynarodowa Olimpiada Sztucznej Inteligencji. Pierwszy raz odbyła się w zeszłym roku w Bułgarii. Notabene Polska zdobyła pierwsze miejsce w rankingu krajów.

Takie konkursy pokazują, że uczniowie potrafią nie tylko wykorzystywać współczesne technologie AI, ale także rozumieć ich wady i zalety. A także opracowywać rozwiązania techniczne, oferując własne innowacyjne urządzenia wykorzystujące sztuczną inteligencję. Jest to szczególnie ważne w czasach, gdy sztuczna inteligencja staje się coraz bardziej aktywna. Gdy wkracza w naszą codzienność stając się niezbędnym narzędziem.

O technologiach cyfrowych na Holistic Talk w Bielsku-Białej

Już 5 kwietnia w Bielsku-Białej prof. Andrzej Zybertowicz wystąpi na konferencji Holistic Talk z prelekcją: Błogosławiona nuda: technologie cyfrowe kontra człowiek.

Na scenie pojawią się także m.in. sportowiec, mistrz świata i Europy oraz prezes Naczelnej Rady Łowieckiej Marcin Możdżonek. Wystąpią też: youtuber Szymon Pękala (Wojna Idei, Szymon Mówi), dr. nauk humanistycznych Monika Wasilewska, specjalizująca się w psychologii rozwojowej i klinicznej, oraz pisarz fantasy Jacek Piekara.

Więcej o programie Holistic Talk przeczytasz TUTAJ.

Tylko do 20 marca bilety w wyjątkowej cenie 129 zł – z kodem HNHT2 czytelnicy Holistic News otrzymują dodatkowo 33% zniżki od aktualnej ceny.

Organizatorem wydarzenia jest Holistic News.