Aż 40 proc. Twojego DNA to wirusy. Co się stanie, jeśli się obudzą?

Wirusy w DNA. Ukryte zagrożenie w naszych genach

Nasze genomy to istne cmentarzyska dawno wymarłych wirusów. Szacuje się, że aż 40 proc. ludzkiego DNA to fragmenty starożytnych infekcji, które w trakcie ewolucji wtopiły się w nasz kod genetyczny. Większość z nich to tak zwane retrotranspozony – skaczące geny, które potrafią się kopiować i wklejać w nowe miejsca na chromosomach. Przez lata uważano je za nieszkodliwe „śmieciowe DNA”, jednak nowe badania każą spojrzeć na nie inaczej. Czy wirusy w DNA człowieka stanowią zagrożenie?

W 2008 roku neurolożka Renée Douville zaobserwowała coś niezwykłego w mózgach osób, które zmarły na stwardnienie zanikowe boczne (ALS) – obecność wirusowych białek. Osoby te jednak nie zaraziły się żadnym wirusem. Skąd te konkretne proteiny wzięły się w ich mózgach? Jak się okazuje, retrotranspozony przebudziły się i zaczęły namnażać.

Budzą się, w miarę jak ludzie się starzeją

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że te ukryte geny-wirusy mogą stać za niektórymi przypadkami chorób neurodegeneracyjnych, takich jak ALS czy choroba Alzheimera. Co budzi je do życia? Prawdopodobnie starzenie się i związane z nim procesy w komórkach. Normalnie nasz organizm ma mechanizmy, które trzymają te geny w ryzach, upychając je ciasno w odpowiednich regionach DNA. Jednak z wiekiem te „drzwi” mogą się uchylić, pozwalając retrotranspozonom wydostać się na wolność.

Gdy budzą się geny-wirusy, zaczyna się „burza retrotranspozonowa”. To termin ukuty przez naukowca Josha Dubnau, który badał ten mechanizm u muszek owocówek i myszy. Co ustalił? Aktywacja skaczących genów w komórkach mózgu powoduje, że zaczynają one zabijać swoich sąsiadów, co prowadzi do neurodegeneracji. Uruchamia się błędne koło: aktywacja retrotranspozonów prowadzi do dysfunkcji kluczowych białek (takich jak TDP-43 w ALS czy białko tau w chorobie Alzheimera), a ich dysfunkcja jeszcze bardziej aktywuje geny-wirusy.

Chcesz poznać sekrety ludzkiego organizmu? Sprawdź kanał Holistic News na YouTubie.

Wirusy w DNA można pokonać. Jest szansa na leczenie

Jeśli retrotranspozony zachowują się jak wirusy, to czy leki antywirusowe mogą je powstrzymać? To pytanie zadali sobie naukowcy. I mają już odpowiedź: tak! Leki z grupy antyretrowirusowych, stosowane w leczeniu HIV, blokują jeden z enzymów, który jest kluczowy do namnażania retrotranspozonów.

Badania na myszach, muszkach i komórkach w laboratorium pokazały, że te leki skutecznie hamują aktywność skaczących genów, zmniejszając neurodegenerację. Od lat trwają również testy kliniczne na ludziach, a ich wstępne wyniki są bardzo obiecujące. Jak donosi magazyn Amyotrophic Lateral Sclerosis and Frontotemporal Degeneration, u pacjentów z ALS, którym podawano leki przeciw genom-wirusom, zaobserwowano opóźnienie w postępie choroby. Podobnie było w małym badaniu z udziałem pacjentów we wczesnej fazie choroby Alzheimera – w tym przypadku udało się ustalić, że leki są bezpieczne (publikacja w npj Dementia).

Naukowcy coraz szerzej badają potencjalny związek retrotranspozonów z innymi chorobami, takimi jak choroba Parkinsona czy stwardnienie rozsiane. Na razie leki mające zwalczać wirusy ukryte w naszym genomie dopiero przechodzą fazę testów. Jak dużo schorzeń może być skutkiem obecności w naszym genomie tych pasażerów na gapę? I czy uda nam się stworzyć skuteczny sposób na ich zwalczanie? Przekonamy się w kolejnych latach.

Co jeszcze kryje ludzkie DNA? Sprawdź artykuł: Sensacyjne wyniki badań DNA. Takie były początki języka polskiego

Łap okazję!

Darmowa dostawa* w Księgarni Holistic News: użyj kodu DOSTAWA0

* Oferta ważna tylko do końca września!