Harvard odkrył gen wzrostu. Można przewidzieć, jak wysokie będzie dziecko

Geny i wzrost – co naprawdę dziedziczymy po rodzicach?

Dość oczywiste jest, że wysocy rodzice mają zazwyczaj wysokie dzieci, a niscy – niskie. Ta oczywista obserwacja była jednak dla naukowców wielką zagadką przez ostatnie 100 lat. Na początku XX wieku badacze prowadzili zaciekłe spory o mechanizmy dziedziczenia wzrostu. 

Jedni twierdzili, że wysokość zachowuje się jak kolor oczu czy włosów – mamy geny dużej wysokości i geny małej wysokości, z których jedne są dominujące, a inne recesywne. Drudzy rysowali wykresy wzrostu na podstawie danych setek ludzi i widzieli krzywą dzwonową, gdzie większość osób mieściła się w środku stawki. „Obie strony miały rację” – wyjaśnia Hirschhorn na łamach portalu Harvard Medicine. „Albo obie się myliły, w zależności jak na to patrzeć”.

Jak naukowcy odkryli, które geny wpływają na wzrost?

W 1918 roku brytyjski statystyk Ronald Fisher zakończył spór. Stwierdził, że wzrost kształtuje wiele genów. „Każdy z tych genów sprawia, że jesteś trochę wyższy lub niższy, a wszystkie się sumują” – tłumaczy Hirschhorn. Tak narodziło się pojęcie cechy poligenicznej. Wzrost stał się klasycznym przykładem takiej cechy – wpływa na nią nie jeden czy dziesięć, ale tysiące genów. Problem w tym, że przez następne 80 lat naukowcy nie potrafili ich wskazać.

Dlaczego wzrost przez lata był zagadką genetyczną?

Hirschhorn postanowił to zmienić. W 2009 roku stworzył konsorcjum GIANT – międzynarodową organizację naukowców gromadzących dane o ludzkich genach w celu badań. „Najpierw znaleźliśmy jeden wariant genu związany ze wzrostem. Potem dziesięć. Potem było ich kilkaset” – opowiada. W ciągu kilkunastu lat zidentyfikowali ponad 12 tysięcy wariantów wpływających na wysokość.

Jak zbierano dane genetyczne do badań?

Badanie objęło dane genetyczne ponad pięciu milionów ludzi. Naukowcy osiągnęli już punkt nasycenia – zwiększanie próby przestało poprawiać dokładność przewidywań. Znaleźli tyle genów wzrostu, ile byli w stanie znaleźć.

Oprócz wzrostu Twoje dziecko może też odziedziczyć… długi. Dowiedz się więcej na naszym kanale na YouTube:

Płytka wzrostowa – klucz do tego, jak geny sterują wzrostem

Hirschhorn jako endokrynolog spodziewał się, że większość genów będzie kontrolować hormon wzrostu. Jednak intuicja lekarza się myliła. Okazuje się, że główny wpływ na wysokość człowieka mają geny tworzące tzw. płytkę wzrostową.

Płytka wzrostowa to miękki obszar chrząstki przy końcach kości dzieci, gdzie komórki dzielą się, tworząc nową tkankę kostną. Jedno z badań wykazało, że gen STC2 ma duży wpływ na wysokość. Gdy jest mniej aktywny, cząsteczka IGF-1 intensywniej pobudza płytkę wzrostową. To odkrycie może zmienić podejście do terapii zaburzeń wzrostu. Według Hirschhorna możliwe jest bowiem wpłynięcie na płytkę wzrostową za pomocą odpowiednich leków.

Czy da się przewidzieć wzrost dziecka na podstawie DNA?

Hirschhorn ma nadzieję, że zgromadzone w ramach GIANT dane pozwolą stworzyć nowy rodzaj testu – przewidujący wzrost dziecka na podstawie genów. To pozwoliłoby odróżnić normalną różnorodność genetyczną od poważnych zaburzeń. A zidentyfikowanie konkretnych genów potencjalnie pozwoli na leczenie tych przypadłości. „Nie miałem pojęcia, że zajdziemy tak daleko” – przyznaje naukowiec.

Jakie jeszcze cechy dziecka wynikają z genów? Sprawdź artykuł: Płeć dziecka wcale nie jest losowa? „To jak rzut obciążoną monetą”

Nowy numer kwartalnika Holistic News — nowa promocja!

Do 31 października możesz skorzystać z darmowej dostawy paczkomatem.
Wpisz kod HNEWS0 finalizując zakupy w Księgarni Holistic News