Psycholog cyborgów i cyfrowy pszczelarz. Przyszłość rynku pracy

Zawody przyszłości. Czy wystarczy podyplomówka z AI?

Jakie zmiany na rynku pracy nas czekają? Raport 100 Jobs of the Future wskazuje, że już całkiem niedługo pojawią się bardzo egzotycznie brzmiące profesje. Zawody przyszłości to na przykład psycholog cyborgów, cyfrowy pszczelarz czy doradca ds. życia stulatków. Podobne prognozy znajdziemy w raporcie Światowego Forum Ekonomicznego The Future of Jobs Report 2025. Wśród najbardziej popularnych znalazły się sektory zielonej transformacji i technologii. 

Raporty dostarczają bardzo ciekawych danych. Można odnieść nawet wrażenie, że spełnia się scenariusz filmu science fiction, ale emocje warto ostudzić. Wiele zawodów przetrwa, będą jedynie wymagać dodatkowych umiejętności.

Gabriel Wołosewicz, Nauczyciel Roku 2024, wykładowca akademicki oraz egzaminator kwalifikacji zawodowych w szkolnictwie branżowym, w rozmowie z Holistic News wyznacza cztery pracownicze sektory przyszłości: – Znaczenie pracowników IT jeszcze bardziej wzrośnie, w tym specjalistów ds. AI. Drugą dziedziną jest ekologia i zrównoważony rozwój, więc specjaliści od odnawialnej energii, inżynierowie środowiska, eksperci od gospodarki cyrkularnej to będą kluczowe osoby na rynku. Trzecia dziedzina to medycyna i opieka zdrowotna, istotna ze względu na starzejące się społeczeństwo. Zatem przyszłość mają lekarze, terapeuci, pielęgniarki czy specjaliści od telemedycyny. Nie można zapomnieć o edukacji. W świecie nowych technologii niezastąpieni będą nauczyciele, których rola powinna się sprowadzać do [bycia] trenerem kompetencji miękkich, mentorem, [do uczenia] adaptacji do zmian.

Przeczytaj: Targety, calle i ASAP-y. Wyrosło nam pokolenie korporobotników

O czym marzą polskie zetki

Pokolenie Z, tak zwane zetki (ludzie urodzeni między 1996 a 2012 rokiem), to grupa, która już postawiła (nie tylko pierwsze) kroki na ścieżce zawodowej. Część z nich będzie przecierać nowe szlaki na tych fantazyjnie brzmiących wakatach. Badanie Morning Consult podaje, jaką widzą dla siebie przyszłość: 57 proc. badanych chętnie zostałoby influencerami. Podobne dane dostarcza badanie Fundacji Inspiring Girls Polska pt. Aspiracje dziewczynek w Polsce. Niemal połowa (48 proc.) badanych dziewczynek w wieku 10–15 lat za atrakcyjne uważa prowadzenie kanału na YouTubie, Instagramie czy TikToku.

Plany zawodowe zetek zdecydowanie różnią się od marzeń ich rodziców i dziadków. Oczywiście wynika to z dorastania w innej, cyfrowej rzeczywistości, ale także ze zorientowania na wolność i samodzielność. Zaangażowanie we własne przedsięwzięcie ma dawać swobodę i dużo satysfakcji. Profesor Oli Mould z Londyńskiego Uniwersytetu zauważa, że chodzi także o wartości. „Dziś pracownicy o wiele bardziej dbają o równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, zdrowie psychiczne i relacje. Zarówno w biurze, jak i poza nim” – pisze w felietonie dla portalu The Guardian.

Polecamy: „Dzień Destrukcji”. Trump uderzył i będzie musiał się cofnąć

Zawody przyszłości. Trzeba wyprzedzać trendy

Te preferencje zostały już dostrzeżone przez polskie uniwersytety. W rozmowie z Holistic News dr Katarzyna Sujkowska, prof. Uniwersytetu Śląskiego, koordynatorka projektu „Uczelnie Przyszłości”, przyznaje: – Wiemy, że świat się zmienia, wiemy, że indywidualizacja kształcenia to przyszłość edukacji również w szkolnictwie wyższym. Uniwersytety muszą być o dwa kroki do przodu, kreować trendy, a nie ledwo za nimi nadążać. Dlatego jako jedna z 12 uczelni dołączyliśmy do programu „Uczelnie Przyszłości”. To innowacja społeczna, dzięki której studenci mają możliwość zrealizowania własnego projektu z pomocą finansową, mentorską, warsztatową etc. Jest to rodzaj modelu edukacji spersonalizowanej i po pilotażowej odsłonie programu zauważamy, że jego efekty są fantastyczne. Cudowne jest to, że w tych młodych ludziach jest potrzeba działania na rzecz społeczności. Studenci w swoich działaniach zwrócili uwagę na edukację ekologiczną, społeczną czy gospodarczą, projektując między innymi specjalistyczny mikroskop, platformę rekrutacyjną czy organizując wystawę artystyczną poświęconą osobom z ADHD. 

Nie spodziewajmy się jednak w przyszłości samych indywidualistów. Pracownicy etatowi pozostaną, natomiast i ci będą musieli zdobyć odpowiednią wiedzę w zakresie nowych technologii. Tu na wsparcie można liczyć w szkołach branżowych. Dr hab. Tomasz Huk, prof. UŚ i wykładowca w Instytucie Pedagogiki, podkreśla: – Kształcenie zawodowe dyktują trendy rynku pracy. A ten związany jest z gospodarką, która jest uzależniona od zmian technologicznych, klimatycznych, społecznych, kulturowych. Szczególnie widoczne jest to w sektorach technologicznym (cyfrowym) i zielonej transformacji, gdzie będą powstawały nowe miejsca pracy, a obecne zawody będą modyfikowane. Ważne jest, aby każda szkoła zawodowa współpracowała z określoną branżą, by uczniowie mogli kształcić się, a następnie pracować w danym sektorze.

Przeczytaj: Przyszłość pracy to już nie dyplomy. AI pomoże „zagubionym Einsteinom”

Praca w erze AI. Jakie umiejętności będą kluczowe?

Przygotowanie do pracy nie powinno oznaczać jedynie dotrzymywania kroku nowym technologiom. Jednak AI na tyle zaznaczyła już swoją obecność na mapie społeczno-gospodarczej, że zaczyna ingerować także w pasje i marzenia młodych ludzi. W jakie umiejętności należy zainwestować, by nie pozwolić AI na dominację? Eksperci są zgodni – kluczowe będą kompetencje miękkie.

Prof. Katarzyna Sujkowska zapytana o to, co będzie się liczyć na rynku pracy przyszłości, odpowiada: – Przede wszystkim uczenie się przez całe życie, kompetencje miękkie, krytyczne myślenie, dzięki któremu możliwa jest diagnoza fake newsów, a także wyjście z bańki informacyjnej i zrozumienie stanowiska innych osób. To bez wątpienia otwiera na dialog, a dialogu, dobrej rozmowy potrzebujemy wszyscy.

Zapytany o to samo Gabriel Wołosewicz dodaje: – Nie przestawać się uczyć, nie tylko w szkole, ale także samodzielnie. Największą przewagę będą mieli ci, którzy będą potrafić się dostosować i ciągle rozwijać. Rozwijać pasje i pamiętać, że wybór zawodu nie jest na całe życie. 

Z kolei prof. Tomasz Huk nawołuje pedagogów do wyjścia zza mównicy i wspierania młodzieży w trenowaniu potrzebnych kompetencji: – Uważam, że dziś powinniśmy ukierunkowywać młodzież na poszukiwanie tego, co tak naprawdę chcą robić. Poszukiwanie pasji, by praca była przyjemnością, dawała możliwość spełnienia zawodowego.

Szukasz treści, które naprawdę dają do myślenia? Sięgnij po kwartalnik Holistic News

Zawody przyszłości. Trzeba się zacząć do nich przygotowywać

Zawody przyszłości to nie tylko chwytliwy frazeologizm w świecie badań społecznych, ale intrygujące zagadnienie. Nie jest to domena futurologii, lecz kwestia związana z istniejącymi problemami społecznymi. Temat trzeba zgłębiać już dziś, by być gotowym na wyzwania jutra.

Najmłodsze pokolenie będzie pracować w zawodach, które jeszcze nie istnieją (przypuszcza się, że nawet 65 proc. z nich) lub wykonywać istniejące zawody poszerzone o nowe kompetencje. Jednak najskuteczniejszą postawą na drodze do spełniania swoich marzeń i osiągania celów zawodowych będzie nieustanna gotowość do poszerzania kwalifikacji, wierność swoim pasjom czy krytyczne myślenie. Dzięki temu ludzie będą mogli pozostać na rynku pracy – nie tylko jako psychologowie cyborgów.

Może Cię także zainteresować: Prekariat, gospodarka współdzielenia i przyszłość pracy. To może czekać też Ciebie