Zjawiska astronomiczne w 2025. Będzie można zobaczyć je gołym okiem

Spektakularne zjawiska astronomiczne na niebie

Rok 2025 przyniesie nam kilka spektakularnych zjawisk astronomicznych. My postanowiliśmy przedstawić te, które można obserwować gołym okiem. Nie każdy ma bowiem w domu teleskop czy lornetkę astronomiczną, żeby spoglądać w głąb wszechświata. Jedyne, co potrzeba, to cierpliwość, termos z kawą i przestrzeń wolna od zanieczyszczenia światłem.

Do pierwszego spektaklu dojdzie już w nocy z 3 na 4 stycznia. Będzie nim maksimum roju meteorów Kwadrantydów. To rój, który wyróżnia się wysoką aktywnością, z potencjalnym tempem nawet 120 meteorów na godzinę w idealnych warunkach obserwacyjnych.

Polecamy: Ta bakteria przetrwa w kosmosie. Naukowcy rozwikłali jej tajemnicę

Wilczy Księżyc – co to jest i dlaczego tak nazywamy tę pełnię?

Pełnia Księżyca 13 stycznia 2025 roku będzie pierwszą w nowym roku i nosi nazwę Wilczego Księżyca. Ta nazwa pochodzi od rdzennych ludów Ameryki Północnej oraz wczesnych osadników europejskich. Wilczy Księżyc przypada na pełnię styczniową, kiedy to w dawnych czasach wilki były częściej słyszane w okolicach ludzkich osad. Był to okres zimowy, trudny zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, kiedy dostęp do pożywienia był ograniczony. Wyjące wilki, szukające pokarmu, stały się symbolicznym obrazem tej pory roku, a styczniowa pełnia została nazwana na ich cześć.

Do obserwacji Wilczego Księżyca nie potrzeba specjalistycznego sprzętu. Można go podziwiać gołym okiem. Najlepsze warunki do obserwacji będą w miejscu z dala od świateł i przy bezchmurnym niebie. Księżyc będzie wyglądał szczególnie pięknie tuż po wschodzie i przed zachodem. W tym czasie znajduje się nisko nad horyzontem i wydaje się większy ze względu na efekt iluzji optycznej.

Częściowe zaćmienie Słońca – spektakl dnia

29 marca 2025 roku w Polsce będzie można obserwować częściowe zaćmienie Słońca – jedno z najbardziej fascynujących zjawisk astronomicznych. Rozpocznie się ono rano, gdy Księżyc zacznie przesuwać się powoli na tle tarczy słonecznej. Kulminacja nastąpi około godziny 11:49. Wtedy Słońce będzie w największym stopniu przysłonięte przez naszego satelitę. Chwilę później wszystko zacznie wracać do normy.

Stopień przesłonięcia tarczy Słońca zależy od miejsca obserwacji, ale w Polsce będzie to widoczne w znacznym stopniu. Obserwowanie Słońca, nawet podczas zaćmienia, wymaga odpowiednich środków ostrożności, ponieważ bezpośrednie patrzenie na Słońce może uszkodzić wzrok. Zaćmienia Słońca, choć stosunkowo częste, rzadko są widoczne z tego samego miejsca na Ziemi. To naturalne spektakle, które pokazują niezwykłe interakcje między ciałami niebieskimi. Warto wykorzystać tę szansę, bo następne widoczne z Polski zaćmienie może być dopiero za kilka lat.

Maksimum roju meteorów Lirydów – spadające gwiazdy na niebie

22 kwietnia 2025 roku przypada maksimum roju meteorów Lirydów, jednego z najstarszych obserwowanych rojów meteorów w historii ludzkości. W godzinach nocnych, zwłaszcza po północy, na niebie będzie można zaobserwować „spadające gwiazdy” – fenomen, które zachwyca miłośników astronomii i przypadkowych obserwatorów.

Rój meteorów to zjawisko astronomiczne, które występuje, gdy Ziemia przechodzi przez strumień pyłu i drobin pozostawionych przez kometę. W przypadku Lirydów jest to kometa C/1861 G1 Thatcher. Gdy drobiny te wchodzą w atmosferę Ziemi z dużą prędkością, spalają się, tworząc jasne smugi światła widoczne na nocnym niebie – to właśnie meteory. Choć Lirydy nie są tak intensywne jak Perseidy w sierpniu, często wyróżniają się jasnością swoich meteorów. Niektóre z nich zostawiają za sobą wyraźne smugi (tzw. ślady jonowe), które mogą utrzymywać się na niebie przez kilka sekund.

Maksimum roju meteorów Eta Akwarydów – pochodzących od komety Halleya

Lirydy to bynajmniej niejedyne letnie zjawisko astronomiczne, które będzie można zobaczyć gołym okiem. Kolejnym jest bowiem rój tzw. Eta Akwarydów. Nazwa roju pochodzi od gwiazdozbioru Wodnika (Aquarius), a dokładniej od jednej z jego gwiazd, Eta Aquarii, w pobliżu której znajduje się radiant. Jest to punkt, z którego meteory zdają się „wylatywać”. Są one pozostałością po komecie Halleya, która przemieszcza się przez Układ Słoneczny, zostawiając za sobą pył i drobiny materii.

Meteory z roju Eta Akwarydów są wyjątkowo szybkie – poruszają się z prędkością około 66 km/s (ponad 237 000 km/h). Tak duża prędkość powoduje, że często są jasne i zostawiają za sobą krótkotrwałe smugi. Maksimum przypada na noc z 5 na 6 maja 2025 roku, szczególnie w godzinach przed świtem.

Perseidy – widowiskowe sierpniowe meteory

12 sierpnia 2025 roku przypada maksimum roju meteorów Perseidów. To jedno z najbardziej znanych i widowiskowych zjawisk astronomicznych, które co roku przyciąga miłośników nocnego nieba. Perseidy są często nazywane „łzami św. Wawrzyńca”, ponieważ ich maksimum zbiega się z dniem wspomnienia tego świętego, obchodzonym 10 sierpnia. Rój swoją nazwę zawdzięcza gwiazdozbiorowi Perseusza, gdzie znajduje się radiant.

Podczas maksimum można zaobserwować nawet 50–100 meteorów na godzinę, co czyni Perseidy jednym z najbardziej aktywnych rojów meteorów. Zjawisko będzie doskonale widoczne z półkuli północnej, w tym z Polski. Dzięki intensywności roju to idealna okazja do obserwacji meteorytów gołym okiem, zwłaszcza z dala od miejskiego zanieczyszczenia światłem.

Całkowite zaćmienie Księżyca – 7 września 2025

7 września 2025 roku wieczorne niebo nad Polską zapewni wyjątkowe widowisko – całkowite zaćmienie Księżyca. Podczas tego niezwykłego zjawiska Księżyc, Ziemia i Słońce znajdą się w jednej linii, a nasz naturalny satelita całkowicie wejdzie w cień rzucany przez Ziemię.

Zjawisko będzie w pełni widoczne w godzinach wieczornych, co sprawia, że nie wymaga wstawania w środku nocy. Całkowite zaćmienie Księżyca można obserwować gołym okiem, ale użycie lornetki lub teleskopu pozwoli dostrzec więcej szczegółów, takich jak subtelne zmiany odcieni na powierzchni Księżyca.

Październikowe roje meteorów – Drakonidy i Orionidy

Jesienią 2025 roku nocne niebo zaskoczy nas kolejnymi efektownymi spektaklami. W pierwszej połowie października będzie można obserwować rój Drakonidów. Meteory te poruszają się wolniej niż inne, co sprawia, że są łatwiejsze do dostrzeżenia, nawet dla początkujących obserwatorów. To doskonała okazja, by rozpocząć swoją przygodę z astronomią.

W drugiej połowie miesiąca pojawi się rój Orionidów, który, podobnie jak Eta Akwarydy, pochodzi od komety Halleya. Najlepsze warunki do obserwacji Orionidów występują po północy, gdy radiant w gwiazdozbiorze Oriona znajduje się wysoko na niebie. Meteory te są znane ze swojej jasności i szybkości, co czyni je niezwykle widowiskowymi.

Superpełnia Księżyca – Bobrzy Księżyc, 5 listopada 2025

5 listopada 2025 roku przypadnie Superpełnia Księżyca, znana jako Bobrzy Księżyc. W tym dniu Księżyc znajdzie się w najbliższym punkcie swojej orbity wokół Ziemi (tzw. perygeum), co sprawi, że będzie wyglądał na 8% większy i 16% jaśniejszy niż podczas zwykłej pełni.

Nazwa „Bobrzy Księżyc” pochodzi z tradycji rdzennych ludów Ameryki Północnej oraz dawnych europejskich osadników. Listopadowa pełnia była kojarzona z czasem, w którym bobry budowały tamy i przygotowywały się do zimy. Nazwy pełni często odzwierciedlały zjawiska przyrodnicze i cykle życia zwierząt.

Księżyc będzie widoczny już od wschodu, jednak najbardziej spektakularny widok można uzyskać tuż nad horyzontem. Dzięki iluzji optycznej wydaje się on wtedy jeszcze większy. Będzie to największa i najjaśniejsza superpełnia w 2025 roku – zjawisko powtarzające się zaledwie kilka razy w roku.

Polecamy: Księżyce Urana mogą skrywać tajemnice. NASA próbuje je rozwikłać