Zmiana czasu szkodzi mózgowi i sercu – jak się ochronić w 3 krokach

Aktualizacja: 18 październik 2025. Artykuł zaktualizowany o nowe badania Stanforda i PNAS (2025) oraz porady: jak przygotować się do zmiany czasu.

Wkrótce przestawimy zegarki. Ostrzeżenia naukowców

Zmiana czasu na zimowy w tym roku nastąpi z 25 na 26 października. Cofniemy zegarki z 3:00 na 2:00. Choć zyskamy godzinę snu, coraz więcej badań pokazuje, że to pozorna korzyść. Dlaczego? Otóż zmiany czasu mają negatywny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. W jaki sposób?

Naukowcy ze Stanforda: trzy scenariusze, jeden wniosek

By się tego dowiedzieć, naukowcy z Uniwersytetu Stanforda przeprowadzili specjalne badanie. Porównali w nim trzy scenariusze: stały czas zimowy, stały czas letni i dwie zmiany w roku – wiosną i jesienią. Badanie miało pokazać, która opcja jest najmniej szkodliwa dla organizmu. Ale to oczywiście nie koniec.

Przez rok naukowcy analizowali, jak funkcjonują ludzie w naturalnych warunkach – zarówno w pracy i w domu, jak i na zewnątrz. Badali, w jaki sposób ekspozycja na światło wpływa na zegar biologiczny człowieka. Sięgnęli także po dane Centers for Disease Control and Prevention, co pozwoliło im dokładnie ocenić, jak zmiana ilości światła w ciągu dnia wpływa na zdrowie i samopoczucie. Wyniki są niepokojące.

Dlaczego zmiana czasu szkodzi zdrowiu?

Badania opublikowane w prestiżowym czasopiśmie PNAS nie pozostawiają wątpliwości – największym obciążeniem dla organizmu jest obecny system dwóch zmian czasu w roku. To właśnie gwałtowne przejścia z czasu letniego na zimowy i odwrotnie najbardziej rozregulowują nasz rytm dobowy, wywołując tzw. mini jet lag.

Jak przygotować się do zmiany czasu? 3 szybkie kroki

Zmiana czasu rozregulowuje rytm snu, ale można przygotować organizm, żeby odczuć ją znacznie łagodniej.

• Przesuń sen o 20 minut
  Dzień przed zmianą połóż się i wstań 20 minut wcześniej – organizm dostosuje się łagodniej.
• Światło rano, mniej ekranów wieczorem
  15 minut światła dziennego po przebudzeniu resetuje zegar biologiczny. Wieczorem ogranicz telefon i laptop – opóźniają sen.
• Lekka kolacja i zero kofeiny po 14:00
  Jedz lżej przed snem i unikaj kawy po południu – poprawisz jakość snu po zmianie czasu.

Stały czas zimowy – najlepszy dla zdrowia

Naukowcy wskazują, że najlepszym rozwiązaniem dla zdrowia jest stały czas zimowy. Dlaczego właśnie on? Bo jest najbardziej zbliżony do naturalnego światła dziennego, ułatwia zasypianie, poprawia jakość snu i wspiera regenerację organizmu. To rytm, z którym biologiczny zegar człowieka współpracuje najlepiej.

Kluczowe okazało się poranne światło. Stały czas zimowy sprawia, że tuż po przebudzeniu mamy dostęp do większej ilości naturalnego światła, które wybudza organizm i reguluje rytm dobowy. Z kolei wieczorem, gdy szybciej robi się ciemno, łatwiej się wyciszyć i zasnąć.

Zmiana czasu a choroby – otyłość, udary i bezsenność

Badania pokazały też, że większość z badanych ludzi to tzw. nocne marki – osoby, które naturalnie funkcjonują lepiej później. Czas zimowy jest po prostu bliższy ich biologicznemu rytmowi, a to przekłada się na konkretne korzyści:

• lepszy sen, 
• większą koncentrację 
• mniejsze ryzyko problemów zdrowotnych.

Eksperci nie mają wątpliwości – stały czas zimowy to realna korzyść dla zdrowia publicznego. Gdyby obowiązywał przez cały rok, rytm dobowy większości ludzi byłby stabilniejszy, a organizm funkcjonowałby naturalnie, bez sztucznego rozregulowania.

Dlaczego to tak istotne? Według analiz naukowców stały czas zimowy mógłby zapobiec nawet 300 tysiącom udarów mózgu rocznie. To jednak nie wszystko – aż 2,6 miliona osób mniej zmagałoby się z otyłością i problemami metabolicznymi.

Zmiana czasu ma wpływ także na naszą psychikę. Więcej na ten temat piszemy tutaj.

Kto traci najwięcej na zmianie czasu

Tylko około 15 procent ludzi to tzw. ranne ptaszki – osoby, które naturalnie budzą się wcześnie i mają najwięcej energii o poranku. Dla nich czas letni rzeczywiście mógłby być korzystniejszy. Warto zauważyć, że naukowcy ze Stanforda wskazali, iż nawet dłuższy dostęp do światła wieczorem może nieco zmniejszać ryzyko udarów i problemów metabolicznych.

Skutki zmiany czasu: czas letni nie ratuje sytuacji

Choć czas letni ma pewne zalety, naukowcy podkreślają, że w porównaniu z czasem zimowym wypada znacznie słabiej. Gdyby obowiązywał przez cały rok, faktycznie przyniósłby pewne korzyści zdrowotne — liczba udarów spadłaby o około 220 tysięcy rocznie, a przypadków otyłości byłoby mniej o 1,7 miliona. Problem w tym, że to wciąż dużo gorszy wynik niż w przypadku stałego czasu zimowego, który daje niemal o połowę lepsze efekty zdrowotne. Różnica jest wyraźna — i trudna do zignorowania.

Ostatnia zmiana czasu? Naukowcy apelują

Wpływ przestawiania zegarków na zdrowie fizyczne i psychiczne jest znacznie większy, niż przez lata sądzono. Badania jasno pokazują, że to stały czas zimowy jest najbardziej zgodny z naturalnym rytmem człowieka, a tym samym najkorzystniejszy dla zdrowia. Oznacza mniej zaburzeń snu, mniej dolegliwości metabolicznych i mniejsze ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Nic dziwnego, że coraz więcej naukowców apeluje: nadchodząca zmianą czasu — powinna być ostatnią.

Szukasz inspirujących treści w wersji wideo? Znajdziesz je na naszym kanale na YouTubie.

Warto przeczytać: Jedna bezsenna noc postarza mózg o 2 lata. Tak znikają wspomnienia

Black Friday & Cyber Monday

Black Friday przez cały listopad! -20% na cały koszyk z kodem: BLACK20
Do zobaczenia!
Księgarnia Holistic News