Nauka
Roboty sprzątające AI i ChatGPT. Sztuczna inteligencja na co dzień
20 listopada 2024
Mowa wewnętrzna to ten głos, który słyszymy w naszych umysłach, kiedy myślimy lub czytamy. Co zaskakujące, badania empiryczne wykazały, że choć większość ludzi posiada swego cichego narratora, to są też osoby, które go nie słyszą.
Zobacz też:
Zapomniany monolog wewnętrzny
Nauka i psychologia do tej pory nie skupiały się szczególnie na mowie wewnętrznej. Wiadomo już od ponad wieku, że towarzyszą jej subtelne ruchy krtani podczas czytania, co wskazuje na związek między mową wewnętrzną a zewnętrzną. Gilbert Ryle, znany behawiorysta, uważał, że odgrywa ona kluczową rolę w tak zwanej „samowiedzy” (ang. self knowledge). To proces, w którym możemy poznawać siebie poprzez słuchanie własnej mowy wewnętrznej. Zasugerował to w swojej książce „The Concept of Mind” z 1949 roku.
Mowa wewnętrzna pojawiała się również w innych kontekstach filozoficznych, ale do niedawna nie stanowiła przedmiotu stałego zainteresowania. Filozofowie zdają sobie sprawę z tego, że psychologia może wyjaśnić ten fenomen tylko częściowo. Pewne aspekty mowy wewnętrznej wymagają bowiem odrębnego podejścia teoretycznego.
Psychologia a filozofia
Przez lata psycholodzy poświęcali mowie wewnętrznej więcej uwagi niż filozofowie. Lew Wygotski, wpływowy radziecki psycholog, był bardzo zainteresowany tym tematem.
Wygotski zauważył, że dzieci w pewnym wieku często mówią do siebie na głos, ale przestają to robić, gdy dorastają. Uczony zasugerował, że mowa wewnętrzna rozwija się, gdy ta praktyka ustępuje. Wielu filozofów zgadza się z tym poglądem, choć niektórzy mają indywidualny pogląd na temat tego zjawiska.
Polecamy: Mit piękna wczoraj i dziś. Obserwacje Naomi Wolf nie tracą na aktualności
Mówienie do siebie?
Jedno z pytań dotyczy tego, dlaczego prowadzimy wewnętrzny monolog, nawet jeśli nikt inny go nie słyszy. Formułowanie myśli w słowa może pomóc w ich dokładniejszym wyrażeniu. Tworzenie mowy wewnętrznej pomaga nam rozwijać myśli podobnie, jak rozmowa z innymi lub zapisywanie swoich pomysłów.
Uświadomienie sobie pewnych przekonań poprzez ich wewnętrzne wyrażenie, może przyspieszyć proces myślenia, nawet w codziennych sytuacjach. „Jeśli wrócę do domu przed 6:30, będę mógł ugotować obiad przed 7:30” – możemy powiedzieć w mowie wewnętrznej, co prowadzi do dalszych rozważań. „Och, ale mecz zaczyna się o 19:00. Lepiej wezmę coś na wynos”. To przykład jak mowa wewnętrzna pomaga nam nie tylko formułować myśli, ale również analizować konkretne sytuacje.
Kontrolowanie głosu w głowie
Inne pytanie dotyczy tego, czy generowanie wewnętrznej mowy jest działaniem intencjonalnym, czy czymś, co po prostu ma miejsce. Gdy mówimy na głos, robimy to świadomie i celowo. Nie można tego samego powiedzieć o monologu, który często jest niezamierzony, a czasem bywa wręcz natrętny.
Uciszanie naszego wewnętrznego głosu może być wyzwaniem, a powstrzymanie go na życzenie jest prawie niemożliwe. Spróbuj teraz: skoncentruj się na niemyśleniu o niczym i zaprzestaniu wewnętrznej mowy. Paradoksalnie, prawdopodobnie będziesz go słyszał w głowie jeszcze intensywniej, a każda próba wyciszenia go tylko utrudni zadanie. Stany takie jak stres, niepokój czy depresja mają udowodnione związki z naszym wewnętrznym narratorem.
Czy mówimy do siebie celowo?
Popularna teoria głosi, że działania celowe wymagają wysiłku. Generowanie mowy wewnętrznej często jest łatwe i trudno nam je zatrzymać. To sugeruje, że nie jest to coś, co robimy świadomie. Wewnętrzny sufler towarzyszy nam, niezależnie od naszej woli.
Mowa wewnętrzna stanowi unikalny typ świadomego doświadczenia, związanego z zewnętrzną aktywnością mówienia, ale odbywający się w naszych umysłach. Dalsze badania nad wewnętrznym monologiem mogą dostarczyć odpowiedzi na pytanie, dlaczego jest on obecny w naszej świadomości. Może to być odzwierciedlenie naszej osobowości lub po prostu efekt uboczny ewolucji inteligencji.
To może cię również zainteresować:
