„System działa dla bogatych”. Polacy wskazują 3 zagrożenia demokracji

Europa traci wiarę w demokrację. Polska idzie pod prąd

W wielu krajach Zachodu demokracja przeżywa kryzys. Ludzie tracą zaufanie do demokratycznie wybranych władz, narasta gniew wobec rządzących i rozczarowanie systemem. A w Polsce? Nieco odwrotnie — jak wykazały badania, cieszymy się z demokracji i dostrzegamy poprawę sytuacji w stosunku do przeszłości. Ale to nie znaczy, że wszystko jest w porządku.

I tu pojawia się kluczowe pytanie: jak Polacy faktycznie oceniają demokrację

Co naprawdę myślimy o demokracji?

Właśnie na to pytanie próbował odpowiedzieć szeroko zakrojony sondaż. Ipsos KnowledgePanel przepytał mieszkańców dziewięciu państw – od Polski i Chorwacji, przez Francję, Włochy i Holandię, aż po Hiszpanię, Szwecję, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone. Cel był prosty, ale kluczowy: sprawdzić, co ludzie naprawdę myślą o demokracji. Jak oceniają jej kondycję? Czy wierzą w jej przyszłość? I jakie widzą zagrożenia?

Sprawdzono kondycję demokracji 9 krajów, smutne wnioski

Wnioski są dość ponure. W większości krajów respondenci byli wyraźnie rozczarowani działaniem swoich władz i sposobu funkcjonowania systemu demokratycznego. Najmocniej — Chorwaci, Francuzi i Amerykanie.

Ale są też miejsca, gdzie nastroje wyglądają zupełnie inaczej.

Polska i Szwecja — dwa wyjątki na europejskiej mapie nastrojów

Na drugim biegunie znalazły się Szwecja i Polska. To właśnie w tych dwóch państwach odsetek osób zadowolonych z działania demokracji jest najwyższy — choć trudno tu mówić o entuzjazmie, raczej o nastrojach wyraźnie lepszych niż w pozostałych siedmiu krajach.

W Polsce wciąż dominują osoby zadowolone z funkcjonowania demokracji: 40 proc. deklaruje zadowolenie, podczas gdy 31 proc. wyraziło negatywne opinie. To mocny sygnał, że mimo politycznych napięć poparcie dla demokracji pozostaje u nas zaskakująco stabilne.

I tu pojawia się element, który szczególnie wyróżnia Polskę. Wszystkie pozostałe kraje biorące udział w badaniu zgodnie twierdzą, że stan ich demokracji wyraźnie się pogorszył. Wszystkie — z wyjątkiem Polski. Tylko nasi rodacy nie podzielają tego pesymizmu.

To ewenement na skalę europejską. Żaden inny kraj nie ocenia demokracji tak pozytywnie jak Polska i żaden nie dostrzega jej poprawy w ostatnich latach.

Jedyne takie wyniki w całej Europie

Polska wyróżnia się na tle pozostałych krajów jeszcze wyraźniej. Jako jedyne państwo w całym badaniu częściej dostrzegamy poprawę, a nie pogorszenie kondycji demokracji w ostatnich pięciu latach. Aż 42 proc. Polaków uważa, że ustrój działa dziś lepiej, podczas gdy 30 proc. ocenia, że sytuacja się pogorszyła.

Autorzy raportu sugerują, że tak optymistyczne nastroje mogą być efektem niedawnych wyborów prezydenckich.

Optymizm? Tak. Spokój? Wcale nie

Choć Polacy jako jedyni częściej dostrzegają poprawę jakości demokracji w ostatnich latach, nie oznacza to braku niepokoju. Wręcz przeciwnie — gdy spojrzeć w przyszłość, plasujemy się na podium obaw.

Większość z osób pochodzących z badanych krajów martwi się o kondycję swoich demokracji, ale najbardziej pesymistyczni są Francuzi: aż 86 proc. z nich deklaruje obawy o przyszłość ustroju. Polska — razem z Wielką Brytanią — zajmuje trzecie miejsce.

Tylko czego tak naprawdę się boimy?

Czego boimy się najbardziej? Trzy zagrożenia

Najsilniejszy niepokój wśród Polaków budzą dziś fałszywe informacje, rosnąca dezinformacja i brak odpowiedzialności osób publicznych. To właśnie te trzy czynniki wskazujemy najczęściej jako realne zagrożenia dla demokracji.

W dalszej kolejności pojawiają się obawy, które powracają w wielu krajach:

• poczucia, że „system działa dla bogatych”. Wielu Polaków uważa, że osoby z większymi zasobami — finansowymi, prawnymi czy politycznymi — mają realny wpływ na decyzje państwa, podczas gdy zwykły obywatel czuje się coraz bardziej bezradny,
• polaryzacji. Polacy boją się dalszego zaostrzania konfliktów politycznych, które dzielą społeczeństwo na wrogie obozy.
• obaw przed powrotem starych, niebezpiecznych praktyk władzy. W tle pojawia się też niepokój, że niektóre działania rządzących — bez względu na to, kto akurat jest u władzy — mogą przypominać metody, które demokracji szkodziły już w przeszłości.

Mimo że obawy Polaków o demokrację wcale nie milkną, nie chcemy, aby w przyszłości ten ustrój zniknął z naszego społeczeństwa – wprost przeciwnie.

Mimo lęków wciąż bronimy demokracji

Większość Polaków – aż 66 proc. – jest przekonana, że demokracja to fundament naszego kraju i trzeba zrobić wszystko, by ją utrzymać. Pod tym względem plasujemy się na szóstym miejscu wśród badanych państw. O tym, co stoi za taką postawą, mówi ekspertka Joanna Skrzyńska z Public Affairs Polska:

„Żywa pamięć czasów komunizmu sprawia, że Polacy pozostają przywiązani do demokracji, ale równocześnie bardzo wyczuleni na jej nadużycia. Widzimy pewną poprawę, ale pojawiają się też obawy o przyszłość”

– cytowana przez IPSOS.com.

Właśnie dlatego Polacy wolą naprawiać, zamiast radykalnie zmieniać nasz ustrój – tak, by działał jak najlepiej dla obywateli. Jakie obszary demokracji w Polsce budzą największe zastrzeżenia?

Co trzeba naprawić w pierwszej kolejności?

Najważniejszym obszarem, który Polacy chcieliby usprawnić, pozostaje ochrona niezależności sądów — aż 70 proc. badanych wskazuje to jako absolutny priorytet. Tuż za nim pojawia się potrzeba twardego, skutecznego prawa antykorupcyjnego, które popiera 63 proc. respondentów.

Wyraźnie widać więc, że Polacy nie chcą rewolucji w demokracji – chcą jej ulepszania tam, gdzie najbardziej jest to potrzebne.

Polacy chcą ulepszać, nie burzyć

Kiedy demokracja na świecie wywołuje negatywne emocje, nastroje polityczne Polaków wyróżniają się na tle innych. Pomimo tego, że obawy Polaków o demokrację nie milkną, wolimy skupić się na tym, co możemy poprawić, a nie deprecjonować.

Jeśli interesują Cię nastroje społeczne i polityczne w Polsce, obserwuj nas, aby nie przegapić kolejnych analiz.

Więcej na temat spraw społecznych znajdziesz na naszym kanale na YouTube.

Warto przeczytać: Demokracja bezpośrednia: potrzebna choć pełna zagrożeń

GRUDNIOWA PROMOCJA W KSIĘGARNI?

Oczywiście!
Oto kod na DARMOWĄ dostawę– wpisz w koszyku: MIKOLAJ
Udanych zakupów!
Księgarnia Holistic News