Edukacja dla uchodźców inwestycją w przyszłość

W obecnych czasach inwestowanie w akcje, nieruchomości, złoto czy start-upy jest szybkie i łatwe. Jeśli jednak chodzi o inwestowanie w ludzi, pojawiają się pytania o zyski oraz sposoby, w jakie można je obliczyć

Dotyczy to zwłaszcza inwestycji w ludzi, którzy zostali wysiedleni, pozbawieni środków do życia i majątku, oddzieleni od rodzin i zmuszeni do rozpoczęcia wszystkiego od nowa. Jednak w rzeczywistości to właśnie uchodźcy są jedną z najlepszych inwestycji. Kształcenie tych, którzy stracili domy z powodu konfliktów, nie jest tylko kosztem, jak mogłoby się wydawać.

Edukacja szansą na lepsze jutro

Dla obywateli państw rozwiniętych edukacja polega na zaspokajaniu ciekawości, odkrywaniu pasji i nauce poruszania się między światem pracy a życiem prywatnym i obywatelskim. W przypadku uchodźców edukacja pełni te same funkcje, ale daje im coś znacznie ważniejszego – jest najlepszą drogą do przywrócenia celu w życiu i poczucia godności po okresie traumy. Jest także – albo przynajmniej powinna być – drogą do osiągnięcia samowystarczalności.

Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców w najnowszym raporcie dotyczącym edukacji uchodźców podkreśla, że korzyści wynikające z rekrutacji do szkół zmieniły życie dziesiątek tysięcy osób – nie tylko dzieci, ale także dorosłych.

Liczba uchodźców uczęszczających do szkół podstawowych w 2018 r. zwiększyła się z 61 do 63 proc., a w szkołach średnich – z 23 do 24 proc. Z kolei liczba uchodźców rozpoczynających naukę na uczelniach wyższych wzrosła do 3 proc., choć przez kilka ostatnich lat wskaźnik ten wynosił zaledwie 1 proc.

Szkolnictwo wyższe zmienia studentów w liderów. Wykorzystując kreatywność, energię i idealizm młodych uchodźców, sprawia, że stają się oni wzorem do naśladowania, wzmacnia ich głos i umożliwia szybką zmianę pokoleniową.

Zagrożenie dla dotychczasowych osiągnięć

To, co powinno nas niepokoić, to nadal relatywnie niski poziom zapisów do szkół średnich. Ten deficyt będzie katastrofalny w skutkach. Bez pomostu w postaci szkoły średniej progres, jaki dokonał się na przestrzeni ostatnich lat, będzie krótkotrwały, a przyszłość dzieci milionów uchodźców stanie pod znakiem zapytania.

Przyjrzyjmy się przypadkowi Gifta, chłopca z Sudanu Południowego, przebywającego obecnie w Demokratycznej Republice Konga. Był tak bardzo zdeterminowany, by pójść do szkoły, że nauczył się języka francuskiego i zaprojektował swój własny system oświetlenia zasilany energią słoneczną po to, by móc uczyć się po zmroku. Niestety, jego nadzieje związane z pójściem do szkoły średniej zostaną prawdopodobnie zaprzepaszczone, ponieważ w regionie, w którym mieszka, takich szkół po prostu nie ma.

Podobnie Hina, która osiągała świetne wyniki w podstawówce, ale później odkryła, że w szkole średniej w Peszawarze zaledwie jedno z 500 wolnych miejsc było dostępne dla uchodźcy takiego jak ona. Ja także byłem świadkiem podobnych sytuacji w Bangladeszu, gdzie wiele dzieci nie może uczęszczać do szkoły i zdobywać potrzebnej wiedzy.

Nie dość, że dzieci uchodźców często nie mają dostępu do szkolnictwa wyższego, technicznego czy zawodowego, pozbawienie ich możliwości kształcenia na poziomie szkoły średniej zwiększa prawdopodobieństwo, że takie dzieci zostaną wciągnięte w system pracy nieletnich lub w działalność przestępczą.

Bezcenna lekcja dla nas wszystkich

Jeśli społeczność międzynarodowa nie zapewni powszechnego dostępu do edukacji na poziomie szkół średnich, nie spełni kilku celów zrównoważonego rozwoju wyznaczonych przez ONZ. Oprócz celu SDG 4 – czyli zapewnienia wszystkim integracyjnej i sprawiedliwej edukacji pod względem jakości oraz promowania możliwości uczenia się przez całe życie – nie zostaną osiągnięte również cele dotyczące globalnych zobowiązań na rzecz eliminacji ubóstwa, promowania godziwej pracy i zmniejszenia nierówności.

W związku z tą sytuacją do rangi imperatywu urasta zadanie polegające na włączeniu dzieci uchodźców do państwowych systemów oświaty. W szkole młodzi uchodźcy będą mogli rozwinąć swój potencjał, żyjąc w zgodzie nie tylko ze sobą, ale także z miejscowymi dziećmi. W świecie, gdzie konflikt nieraz wydaje się być łatwiejszym rozwiązaniem niż pokój, taka lekcja jest bezcenna.

Inwestowanie w edukację uchodźców to odpowiedzialność zbiorowa, która przyniesie ogromne korzyści nam wszystkim. Dlatego rządy, przedsiębiorstwa, instytucje oświaty i organizacje pozarządowe muszą połączyć swoje wysiłki, by usprawnić system edukacyjny na wszystkich poziomach oraz zapewnić uchodźcom taki sam dostęp do edukacji, jaki mają obywatele kraju goszczącego.

Ambitne cele na najbliższą dekadę

Ambicją wysokiego komisarza ONZ ds. uchodźców na kolejną dekadę (tak, jak to zostało przedstawione w strategii Refugee Education 2030) jest to, by dzieci uchodźców osiągnęły taką samą pozycję, jak ich rówieśnicy niebędący uchodźcami – na poziomie przedszkolnym, szkoły podstawowej i średniej. Kolejnym celem jest zwiększenie liczby dzieci uchodźców w szkołach średnich o 15 proc.

W związku z tym jestem niezmiernie dumny z tego, że ogłaszam oficjalny start programu Secondary Youth Education, nowej inicjatywy, której celem jest usprawnienie systemu oświaty na poziomie szkoły średniej. Uruchomione w 2017 r. programy pilotażowe w Kenii, Rwandzie, Ugandzie i Pakistanie w kolejnych latach zostaną rozszerzone.

Główny nacisk zostanie położony na inwestycje w nauczycieli i szkoły, na zwiększenie skali zapisów do szkół średnich oraz wsparcie finansowe dla rodzin uchodźców. Zwiększenie naboru będzie oznaczać także wzrost szans dla dzieci uchodźców na rozpoczęcie studiów. Jeśli młodzi uchodźcy będą mieli świadomość, że nauka w pełnym zakresie jest możliwa, będą bardziej zmotywowani do chodzenia do szkoły. A fakt, że program ten jest skierowany zarówno do nich, jak i do społeczności lokalnej, sprawia, że korzyści będą powszechne.

W związku ze zbliżającymi się obradami globalnego forum ds. uchodźców mam nadzieję, że rządy, sektor prywatny, instytucje oświaty i darczyńcy udzielą wsparcia tej inicjatywie. Współpraca i poczucie wspólnej odpowiedzialności to podstawa Globalnego Paktu ws. Uchodźców. Dzięki edukacji młodzi uchodźcy będą lepiej przygotowani na budowę bardziej zrównoważonego i pokojowego świata, a to jest największy zysk z tej inwestycji.

© Project Syndicate, 2019. www.project-syndicate.org