Twardziele z mchu i liści. Ich sekret pomoże nam w kosmosie

Mikroskopijni mistrzowie przetrwania

Tardigrady, znane też jako niesporczaki, to mikroskopijne stworzenia zamieszkujące mchy, liście i glebę. Choć wyglądają niepozornie, skrywają zdolności, których nie powstydziliby się bohaterowie science fiction. Potrafią przetrwać ekstremalne temperatury – od niemal zera absolutnego po ponad 150°C – a także wysokie ciśnienie, całkowite odwodnienie i intensywne promieniowanie. Nic więc dziwnego, że stały się obiektem fascynacji badaczy, zwłaszcza tych, którzy próbują zrozumieć, na czym może polegać ich przetrwanie w kosmosie.

Podczas marcowej konferencji Lunar and Planetary Science 2025 w Teksasie zaprezentowano przełomowe wyniki badań. Przedstawili je brazylijska badaczka Isadora Arantes oraz prof. Geancarlo Zanatta z Uniwersytetu Federalnego Rio Grande do Sul. Ich odkrycia mogą zmienić nasze podejście do życia poza Ziemią, w tym do przetrwania w kosmosie.

Ich uwagę przyciągnęło białko Dsup (ang. Damage Suppressor), które działa jak ochronna tarcza, otaczająca DNA niesporczaków. Dzięki niemu ich materiał genetyczny nie ulega uszkodzeniu nawet pod wpływem silnego promieniowania. Dsup nie tylko ogranicza jego negatywne skutki, ale także zapobiega mutacjom. Ma to kluczowe znaczenie dla przetrwania w kosmosie tych niezwykłych organizmów.

Badacze wykorzystali do analizy symulacje komputerowe, aby podejrzeć, jak Dsup działa na poziomie molekularnym.

Polecamy: Zadziwiająca hibernacja nicienia z Syberii. Przeżył aż 46 tys. lat

Nadzieja na przetrwanie w kosmosie

Dsup to niejedyny element tej układanki. Niesporczaki posiadają także inne narzędzia przetrwania, takie jak białka szoku cieplnego i enzymy antyoksydacyjne. Chronią one ich komórki przed stresem, wysokim ciśnieniem oraz uszkodzeniami oksydacyjnymi. To właśnie dzięki nim organizmy te potrafią przeżyć w warunkach, które dla człowieka byłyby natychmiastowo śmiertelne, co dowodzi, że ich przetrwanie w kosmosie jest możliwe.

Według badaczy te zdolności mogą pomóc w opracowaniu nowych rozwiązań biotechnologicznych. I to nie tylko dla astronautów, ale również w medycynie i rolnictwie. Chodzi między innymi o ochronę ludzkich komórek przed promieniowaniem czy projektowanie odpornych roślin, które przetrwają w trudnych warunkach, także poza Ziemią. W kontekście niesporczaków eksperci zwracają uwagę na lodowe księżyce, takie jak Europa czy Tytan. 

„Odkrycia pokazują, że odporność tardigradów odzwierciedla potencjalne formy życia w ekstremalnych środowiskach pozaziemskich, takich jak Mars, Europa i Tytan. Mars, z jego silnie napromieniowanym środowiskiem i epizodyczną obecnością ciekłej wody, stanowi ważny punkt odniesienia dla badań. Podobnie jest z lodowymi księżycami Europa i Tytan. Skrywają one podpowierzchniowe oceany i panują tam warunki kriogeniczne. Wszystkie te miejsca pomagają lepiej zrozumieć przetrwanie w kosmosie ekstremofilów. Na przykład stabilność białek w podpowierzchniowym oceanie Tytana, sugeruje prawdopodobieństwo istnienia życia w mieszaninach wody i amoniaku w warunkach kriogenicznych” – napisali badacze cytowani przez portal Universe Today.

Jeśli te organizmy potrafią przeżyć w środowiskach przypominających wnętrze Tytana, to możliwe, że gdzieś w Układzie Słonecznym już istnieją podobne formy życia. Bez wątpienia przetrwanie w kosmosie jest wyzwaniem, które niesporczaki mogą pomóc rozwiązać.

„Badania te podkreślają szersze znaczenie ekstremofilów w rozwiązywaniu wyzwań na Ziemi, jednocześnie przyczyniając się do naukowych podstaw przyszłych misji kosmicznych” – dodaje Arantes.

Przetrwanie w kosmosie na granicy możliwości

Choć wyglądają jak pluszowe miniaturki gąsienic, niesporczaki to jedne z najbardziej odpornych organizmów na Ziemi. Zostały odkryte w 1773 roku przez niemieckiego zoologa Johanna Augusta Ephraima Goezego. Nazwa Tardigrada oznacza „powolny kroczący” i rzeczywiście, nie należą one do sprinterów, ale nadrabiają niesamowitą wytrzymałością. Ich zdolności przetrwania w kosmosie zadziwiają naukowców.

Szukasz treści, które naprawdę dają do myślenia? Sięgnij po kwartalnik Holistic News!

Te mikroskopijne bezkręgowce, mierzące od 0,1 do 1 mm długości, przetrwają w warunkach zabójczych dla większości organizmów. Wytrzymują temperatury od –272°C, czyli zaledwie jeden stopień powyżej zera absolutnego, do ponad 150°C. Przeżywają w próżni kosmicznej, pod ciśnieniem ponad 1200 razy wyższym niż ziemskie, i są odporne na promieniowanie ponad 1000 razy silniejsze niż to, które zabiłoby człowieka. Co więcej, potrafią wejść w stan anabiozy, zwijają się i niemal całkowicie zatrzymują wszystkie procesy życiowe, by „przeczekać” trudne warunki.

Niesporczaki żyją praktycznie wszędzie – od himalajskich lodowców po dna oceanów, od wilgotnych lasów deszczowych po miejskie dachy. Są dosłownie wszędobylskie i niemal niezniszczalne.

Polecamy: Na Marsie czai się zagrożenie. To może zniszczyć płuca astronautów