Łódzkie murale. Jak sztuka rozsławiła polskie miasto na cały świat?

Słowo mural pochodzi od łacińskiego słowa „murus”, oznaczającego „dzielnik”. Autorami najbardziej podziwianych dzieł sztuki ściennej byli artyści tacy jak Leonardo Da Vinci i Michelangelo Buonarroti. Popularność malowideł na ścianach rozkwitła w latach dwudziestych XX wieku. Łódzkie murale zdobyły uwagę mediów na całym globie kiedy w  2013 roku amerykańska stacja CNN poświęciła im specjalny materiał. W 2014 roku, dzięki swoim muralom, Łódź otrzymała od amerykańskiego portalu „Hufington Post” miano „The artsiest city” (najbardziej artystycznego miasta).

Łódzkie murale z PRL

Pierwsze murale w Polsce powstały jeszcze w czasach PRL i przybierały formę reklamową. W niczym nie przypominały więc swoich współczesnych odpowiedników. Wczesne próby pomalowania szarych murów w Łodzi pojawiły się w latach 90. XX wieku. Później naścienne malunki zaczęły ozdabiać stare i odrapane ściany tworząc z nich miejską galerię.

Obecnie murale częściej powstają na zamówienie urzędów, centrów kultury oraz fundacji i innych instytucji. Praktycznie każde większe polskie miasto organizuje festiwale skupiające się na tej formie sztuki. W gronie cenionych twórców tego kierunku w Polsce znajdują się wyjątkowo utalentowani artyści tak jak pochodzący z Bydgoszczy duet Etam Cru, szczeciński twórca Pauk, warszawski Swanski, a także Natalia Rak oraz M-city z Gdyni. Łódzkie murale stały się wizytówką miasta i sprawiły, że stało się ono symbolem wszelkiego rodzaju sztuki ulicznej – nie tylko w Polsce.

Zobacz również:

Kto zaczął?

Jedną z głównych sił napędowych, które wpływają na zmiany wizualne przestrzeni miejskiej jest założona w 2009 roku fundacja Urban Forms. Jej założycielką jest aktorka Teresa Latuszewska-Syrda. Fundacja Urban Forms ma na swoim koncie istotny projekt, a mianowicie Galerię Urban Forms. Jest to trwała ekspozycja umieszczona w przestrzeni publicznej Łodzi. Głównym celem tej działalności jest „wzbogacenie miejskiego otoczenia poprzez kreatywną, wielowarstwową i nowoczesną sztukę, która nie tylko poprawia obraz miasta, ale także nadaje mu wartość artystyczną”. Do osiągnięcia tego celu służą rozbudowane murale, które artyści tworzą bezpośrednio na ścianach budynków, stanowiąc kluczowe narzędzie.

Projekt został również rozszerzony o dodatkowe formy sztuki miejskiej, włączając w to rzeźby, instalacje oraz tzw. uliczną biżuterię. W międzyczasie kolekcja murali w galerii systematycznie się powiększa.

Łódź w centrum uwagi

W 2012 roku renomowany francuski magazyn „Graffiti Art” uwzględnił festiwal w gronie pięciu najważniejszych wydarzeń street-artowych na skalę światową. Pod koniec 2013 roku CNN przygotowało serię o Polsce zatytułowaną „On the Road: Poland”, a odcinek poświęcony łódzkim muralom nosił znamienną nazwę „Bigger than Banksy”. Działalność Fundacji Urban Forms przyciągnęła uwagę wielu znanych portali, takich jak graffuturism.com, streetartnews.net, unurth.com czy brooklynstreetart.com. Zdjęcia z prac w Łodzi zostały rozpowszechnione także na portalach wietnamskich.

W 2014 o Łodzi pisał serwis Bored Panda, który zajmuje się sztuką wizualną oraz uliczną. Polskie miasto znalazło się na drugim miejscu rankingu miejsc, które powinni odwiedzić miłośnicy murali i street-artu. Łódź musiała wówczas ustąpić jedynie Nowemu Jorkowi. Obecnie w Łodzi można podziwiać blisko 150 murali, które rozsiane są po całej metropolii. Dzięki muralom stała się ona nie tylko rozpoznawalna, ale także nabrała unikatowego charakteru. Łódź nadal pracuje nad odzyskaniem swojego blasku i nadal w centrum można znaleźć mnóstwo rozpadających się kamienic, bloków czy budynków fabrycznych. Jednak dzięki sztuce, miejsca te – choć nadal są w strasznym stanie – przynajmniej wnoszą koloryt do przestrzeni miejskiej.

Źrodła:

1. Niezła Sztuka, „Łódzkie murale”, 2015
2. Lodz.pl, „Murale w Łodzi”, 2021
3. Natalia Zych, Culture, „Muralopolis: How Łódź Became Poland’s Promised Land for Spectacular Street Art”, 2014

To może cię również zainteresować: