Nowoczesny model edukacji ma korzenie w średniowieczu. Czy tutoring może uratować szkołę?

Edukacja szkolna od pewnego czasu zaczyna wdrażać nowe sposoby organizacji procesu uczenia się. Wiele z nich bazuje na modelu, w którym uczeń bierze odpowiedzialność za własny rozwój a nauczyciel towarzyszy mu głównie jako osoba wspierająca. W ten sposób praktykowane jest rozwiązanie budowane w oparciu o relację nauczyciel tutor oraz jego uczeń tutee. Metoda pracy praktykowana przez wieki w szkolnictwie wyższym. Dziś powszechnie wkraczająca do szkół podstawowych i średnich.

Tutoring w szkole

Tutoring jest jedną z metod edukacji zindywidualizowanej. Zakłada systematyczne wspieranie ucznia zgodnie z jego zainteresowaniami, predyspozycjami i możliwościami. Podstawowym celem tutoringu szkolnego jest pomoc w planowaniu drogi edukacyjnej oraz kształceniu poczucia odpowiedzialności, samodzielności i dojrzałości. Tutoring sięga korzeniami edukacji XIX-wiecznej i po dziś dzień w postaci bliskiej do wzorca sprzed blisko dwustu lat jest realizowany na prestiżowych uczelniach angielskich. Zarówno tak jak i w środowisku edukacji podstawowej i średniej kontynuuje założenia psychologii humanistycznej Carla Rogersa mówiące o tym, że:

• wszyscy uczniowie w zasadzie są „w porządku” – nie ma wśród nich zdecydowanie „złych” czy „dobrych” – różnią się co najwyżej ze względu na reprezentowany przez siebie temperament, sposób postrzegania rzeczywistości, wymiar inteligencji emocjonalnej czy przede wszystkim styl uczenia się;
• zachowanie, zaangażowanie oraz wybory uczniów wynikają z ich indywidualnych cech i z reguły są powiązane z wolą możliwie optymalnego dla siebie sposobu rozwiązania i realizacji powierzonych im zadań oraz celów;
• wszyscy uczniowie mają wystarczający potencjał, by znaleźć własne rozwiązanie do poszerzania wiedzy czy rozwijania umiejętności.

Zobacz też:

Połączyć dydaktykę i wychowanie

Tutoring pomaga łączyć proces dydaktyczny z procesem wychowawczym. Wpisuje się w nurt edukacji spersonalizowanej, która zakłada lepsze poznanie samego siebie a także rozpoznanie własnych talentów, uzdolnień, mocnych stron i praca na nich. Zakłada rozwijanie własnych zainteresowań. Przyczynia się do rozwoju umiejętności planowania własnego rozwoju (edukacyjnego, zawodowego i życiowego) oraz nawiązywanie i pogłębianie relacji społecznych w szkole i poza nią. Podstawową formą pracy dla tej metody są regularne spotkania nauczyciela z uczniem, podczas których:

• dochodzi do rozpoznania indywidualnych cech, predyspozycji oraz możliwości rozwojowych ucznia;
• określone zostają słabe i mocne strony podopiecznego oraz możliwości wykorzystania i rozwijania tych drugich;
• wspólnie ustala się indywidualną ścieżkę rozwoju ucznia (zarówno naukową, jak i osobistą czy społeczną);
• wypracowane zostają, a następnie są praktykowane czynniki motywowania wychowanka do działania;
• wspólnie świętowane są sukcesy ucznia.

Tutor daje to, o czym często zapominają nauczyciele, a mianowicie uważność. Tutoring bowiem w istotnym stopniu zasadza się na budowaniu i podtrzymywaniu bliskiej relacji obu stron.

Polecamy: Średniowieczny styl życia w postmodernistycznym świecie. Czy człowiek potrzebuje odosobnienia?

Cura personalis

Jedną z podstaw w tutoringu jest zasada cura personalis (łac. troska dla całej osoby), która polega na skupieniu całej uwagi na konkretnej osobie. Na szczególnym szacunku dla jej indywidualnej sytuacji, nadziei oraz obaw. Na docenianiu jej intuicji, sposobu reflektowania oraz talentów. To model pracy opierający się na zrozumieniu i akceptacji przez tutora doświadczeń oraz refleksji podopiecznego decydujących o celach oraz formach i wartości jago zaangażowania w proces własnego rozwoju.

Polecamy:

Cura personalis to stara katolicka zasada praktykowana głównie przez jezuitów, która oznacza swoisty ideał troski o całego człowieka. Przykładem organizacji w której praktykowana jest ta zasada jest Uniwersytetu Georgetown (Georgetown University). Jak można przeczytać w ich materiałach promocyjnych uznają się za wiodący uniwersytet badawczy założony w dekadzie kiedy została podpisana Konstytucja USA. To jednocześnie najstarszy uniwersytet katolicki i jezuicki w kraju. Obecnie buduje wybiegające w przyszłość, zróżnicowane środowisko skupione na ideach sprawiedliwości społecznej i dochodzeniu oraz poszanowaniu indywidualnych potrzeb i talentów każdej osoby.

Kreowane przez uniwersytet środowisko edukacyjne, skupia się na praktyce oraz promocji wartości obejmujących wzajemny szacunek, zaufanie, uczciwość, współpracę, empatię i odpowiedzialność. Zasady te są szczególnie istotne dla budowania relacji między nauczycielami i uczniami, co stanowi znaczącą wartość w formacji intelektualnej i etycznej przyszłych lekarzy. Pełnienie roli wzoru do naśladowania dla studentów ma fundamentalne znaczenie dla misji edukacyjnej nauczycieli.

Zasada cura personalis w sposób szczególny realizowana jest w tutoringu. Zakłada wspólne (nauczyciela i ucznia) wytyczanie celu rozwojowego i zaprogramowanie wsparcia uwzględniające:

• odkrywanie talentu,
• wspieranie potencjału,
• mobilizowanie i czuwanie nad procesem rozwojowym,
• umożliwienie dostrzeżenia mocnych i słabszych stron,
• zdobywanie nowych doświadczeń i nabywanie nowych umiejętności.

Tutoring oparty na zasadach cura personalis pobudza do ciągłego rozwoju osobistego, zwiększa zaangażowanie i zachęca do wykonywania różnorodnych zadań.

Budząca się szkoła

Szkołą, która na co dzień praktykuje tutorską opiekę dla uczniów jest Ewangelicka Szkoła Zintegrowana Berlin-Centrum (Evangelischen Schule Berlin Zentrum – ESBZ). To jedna z placówek, jaka powstała po głębokiej dyskusji polityków i fachowców od edukacji na temat niepokojąco niskich wyników niemieckich piętnastolatków w badaniach PISA. Dyskusję zainicjowała kanclerz Angela Markela a jedną z uczestniczek była Margret Rasfeld – z czasem współtwórczyni i wieloletnia dyrektorka ESBZ.

Podstawowym założeniem realizowanym w omawianej szkole jest skupienie na różnorodności i tym co wspólne. Dzięki temu każdy jest ważny i wyjątkowy. Zakłada się, że radzenie sobie z różnorodnością jest jedną z najważniejszych umiejętności XXI wieku. Tym więcej i tym lepiej się uczymy, im różnorodność jakiej doświadczamy jest większa.

To, że uczniowie są różni stanowi również podstawę realizowanej w szkole koncepcji pedagogicznej. Ponieważ nie można dla zdecydowanie zróżnicowanych grup opracować i realizować jednego programu pracy, każdy z uczniów sam projektuje swoją aktywność. Szkoła zapewnia przedewszystkim właściwą przestrzeń do nauki.

Jedną z metod jest tzw. studio edukacyjne będące formą samodzielnej pracy uczniów w ramach wybranych przez siebie modułów edukacyjnych. Szkoła dostarcza swoim podopiecznym specjalnie opracowany przewodnik osiągnięć. Uczniowie deklarują, którymi z proponowanych zagadnień będą się zajmować w danym dniu. Sami też decydują czy będą pracować samodzielnie czy z osobami realizującym podobne cele. W miejscu nauki obecny jest też nauczyciel specjalista, który w miarę potrzeb zgłaszanych przez uczniów zapewnia im oczekiwane wprowadzenie lub wsparcie.

Polecamy:

Opieka tutorska

Osobną formą wsparcia jest opieka tutorska. Na każdy piątek zaplanowany jest blok podsumowujący. Tego dnia uczniowie prezentują efekty realizowanych przez siebie projektów a także spotykają się z tutorem.

Przyjęto, że na jednego nauczyciela-tutora przypada około trzynastu uczniów. Podczas cyklicznych spotkań uczniowie opowiadają co im dało satysfakcję, a co okazało się zbyt trudne. Omawiane są też postępy w nauce, planowane są cele na kolejny tydzień oraz potrzebne czy oczekiwane formy wsparcia.

Jak podkreślają w swojej książce „Budząca się szkoła” Margret Rasfeld i Stephan Breidenbach oddanie uczniom decyzji o tym, czym będą się zajmować w danym dniu jest świadomym rozwiązaniem kształtującym odpowiedzialność za własne uczenie się. Uczeń od rozpoczęcia edukacji w szkole wie, że może dokonać wyboru, prowadzi także swój osobisty dziennik uczenia się, ma zatem także świadomość swoich osiągnięć i potrzeb edukacyjnych.

Opieka tutora, zapewnia każdemu uczniowi odpowiednią informację zwrotną i zapewnienie bezpieczeństwa w obszarze autonomii podejmowanych przez uczniów wyborów.

Czy tutoring może uratować szkołę?

Wiele działań podejmowanych w celu modernizacji sposobów uczenia się pokazuje na coraz większą potrzebę zapewnienia uczniom wsparcia osoby dorosłej, która pomaga w procesie celowego rozwoju. Osoby takie mają różne funkcje. Zawsze jednak pełnią rolę wspierającą, opartą do dobrych relacjach oraz działaniu poprzedzonym dobrym rozpoznaniem możliwości oraz oczekiwań podopiecznego.

Kimś takim może być tutor. Osoba zaangażowana w proces realizowany w bezpośrednim kontakcie z podopiecznym, uwzględniającą w szczególności:

• skupienie na rozwoju,
• realizację wspólnie zaplanowanych celów,
• akceptację ucznia jako osoby reprezentującego chęć poznania i osiągania kolejnych ważnych dla siebie wartości bądź kompetencji,
• gotowość do wspólnej pracy w celu pozyskiwania nowej wiedzy, umiejętności oraz rozwijania oczekiwanych wartości.

Tutoring jest swoistym dopełnieniem edukacji masowej. Skupia się na pracy indywidualnej uczniów. Stawia na ich ciekawość świata, kreatywność i potrzebę sięgania po rzeczy nowe i uznawane przez nich za ważne. To sposób pracy skupiony na celowym spotkaniu dwóch stron, z których jedna ma więcej wiedzy i doświadczenia, a druga jest otwarta i chętna by z tej wiedzy oraz doświadczenia korzystać rozwijając dzięki temu spotkaniu ważne dla siebie zainteresowania i pasje.

Dowiedz się więcej:

Źródła:

Christina Johnson, VIEWPOINT: Living Out Cura Personalis [ONLINE];

Pädagogisches Konzept [ONLINE]

Polecamy: