Objawy ADHD mogą się zmieniać z wiekiem. Emocje grają główną rolę

Charakterystyka ADHD

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to zaburzenie charakteryzujące się problemami z koncentracją i utrzymaniem uwagi. Objawy ADHD zwykle pojawiają się już w dzieciństwie, utrudniając codzienne funkcjonowanie, i często utrzymują się również w dorosłym życiu.

ADHD dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Szacuje się, że około 7,2 proc. dzieci i młodzieży oraz 3,1 proc. dorosłych cierpi na to zaburzenie. Wśród dorosłych 2,58 proc.  spełnia pełne kryteria diagnostyczne z początkiem w dzieciństwie. 6,76 proc. wykazuje objawy ADHD, niezależnie od ich wystąpienia w młodości.

W Polsce ADHD dotyka około 1 miliona dorosłych, co stanowi około 4,4 proc. populacji dorosłych. Jednak dane z publicznego systemu opieki zdrowotnej z 2023 roku wskazują, że diagnozę zaburzeń hiperkinetycznych postawiono jedynie u 3579 dorosłych pacjentów, co stanowi niespełna 0,4 proc. osób potencjalnie spełniających kryteria rozpoznania. 

Polecamy: Trudny temat ADHD u dorosłych – brak leczenia może niszczyć życie

Badanie objawów ADHD

Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) Study to największe w USA długoterminowe badanie rozwoju mózgu i zdrowia dzieci, prowadzone od 2016 roku. Obejmuje około 12 000 uczestników w wieku 9–10 lat. Naukowcy analizują wpływ czynników takich jak sen, dieta, aktywność fizyczna, używki, zdrowie psychiczne i środowisko społeczne na rozwój mózgu, funkcje poznawcze i zachowanie. Celem analizy jest zrozumienie mechanizmów rozwoju mózgu oraz czynników ryzyka i ochronnych związanych z problemami zdrowotnymi.

Hipotezy badawcze

Autor analizy, Wenije Hou, oraz jego zespół postawili hipotezę, że dysregulacja emocji jest jedną z trzech neuropsychologicznych ścieżek prowadzących do ADHD. Twierdzą oni, że regulacja emocji w mózgu zachodzi w kilku kluczowych obszarach. Należą do nich dolny zakręt czołowy, kora oczodołowo-czołowa, przednia kora zakrętu obręczy, ciało migdałowate i brzuszne prążkowie.

4o Co ciekawe, te obszary wcześniej nie były bezpośrednio łączone z ADHD. W badaniu przeanalizowano dane 672 dzieci cierpiących na to schorzenie, które wzięły udział w badaniu ABCD. Odkrycia naukowców zostały opublikowane w czasopiśmie Nature Mental Health.

Wyniki badania

Badanie przeprowadzono, aby ocenić objawy ADHD oraz różne aspekty funkcjonowania dzieci. Objawy ADHD oceniano za pomocą specjalnego kwestionariusza skierowanego do rodziców. Funkcje poznawcze oceniano na podstawie zadań, a problemy z motywacją przy użyciu skali wrażliwości na nagrody. Dodatkowo rodzice oceniali trudności dzieci z kontrolowaniem emocji. Dane o emocjach zbierano, gdy dzieci miały 13 lat, a o funkcjach poznawczych i motywacji – w wieku 12 lat.

Wyniki pokazały, że problemy z kontrolą emocji nie były związane z funkcjami poznawczymi ani motywacją z poprzedniego roku. Trudności z regulacją emocji były bardziej widoczne niż problemy z myśleniem, czy motywacją. 21 proc. dzieci z nasilonymi objawami ADHD nie miało problemów z funkcjami poznawczymi ani motywacyjnymi. Co więcej, dzieci, u których objawy ADHD utrzymywały się, nie różniły się pod tym względem od tych, u których objawy ustąpiły. To wskazuje, że problemy z emocjami są kluczowym elementem ADHD.

Badanie obrazowe mózgu pokazało, że problemy z regulacją emocji mają swoje odzwierciedlenie w budowie mózgu. Dzieci z większymi trudnościami emocjonalnymi miały mniejszą powierzchnię (choć nie grubość) kory w prawej części mózgu odpowiedzialnej za kontrolowanie emocji. Mniejsza powierzchnia tej części mózgu może powodować trudności z regulacją emocji. To z kolei prowadzi do nasilenia objawów ADHD, takich jak brak koncentracji.

Polecamy: HOLISTIC NEWS: Zły dotyk, dobra terapia. Zbrukana niewinność i droga do uleczenia #obserwacje

Objawy ADHD. Podsumowanie badania

„Nasze badanie, oparte na dużej grupie uczestników oraz dodatkowej próbie klinicznej, wykazało, że problemy z regulacją emocji są kluczowym objawem ADHD i jedną z głównych dróg prowadzących do tego zaburzenia. Co ważne, mogą one nie ustępować pod wpływem obecnie stosowanych leków na ADHD” – podsumowują autorzy.

Choć badanie dostarcza nowych informacji o podstawach ADHD, należy pamiętać o jego ograniczeniach. Nie pozwala ono na wyciągnięcie ostatecznych wniosków dotyczących przyczyn tego schorzenia.

Polecamy: Dobrej nocy. Naukowcy odkryli, jak sny pobudzają kreatywność