Pokora intelektualna może zażegnać współczesne wojny kulturowe

Badania nad tą cechą (nazywaną też czasem skromnością poznawczą/egzystencjalną) psychologowie i filozofowie prowadzą od stosunkowo niedawna. Ostatnio tematem zajmował się Jeffrey Green z Uniwersytetu Commonwealth Virginia. Według niego osoby pokorne intelektualnie charakteryzują się otwartością umysłu, umiejętnością przyznawania się do błędów, świadomością ograniczeń własnej wiedzy i nieustannym zadawaniem pytania: co mi umyka?

Przykładem skromności poznawczej jest metodologia naukowa. Stosując ją, eksperci szukają odpowiedzi na pytania, kwestionując stawiane wcześniej przez siebie tezy. Wystarczy zmienić kilka nawyków w sposobie naszego myślenia, aby samemu nabyć taką umiejętność i być może dzięki niej zmienić świat na lepsze.

Prosty test na pokorę intelektualną

Nasz poziom skromności egzystencjalnej można w prosty sposób zbadać. Wystarczy ocenić, czy zgadzasz się z trzema stwierdzeniami w skali od 1 (zdecydowanie nie) do 5 (zdecydowanie tak):

1. Kwestionuję własne opinie, poglądy i stanowiska, ponieważ mogą być błędne.
2. Opinie, które różnią się od moich, są dla mnie wartościowym źródłem poznawania świata.
3. W obliczu sprzecznych dowodów łatwo jest mi zmienić wcześniej wyznawany pogląd.

Im więcej zdobyłeś punktów w tym teście, tym pokorniejszy intelektualnie jesteś. Raczej nie improwizujesz przy podejmowaniu decyzji, ale starasz się dotrzeć do źródeł problemu. Opierasz się przy tym na argumentach i logicznym rozumowaniu. Dzięki temu jesteś mniej podatny na dezinformację i próby manipulacji.

Trudno dziś o pokorę

Być może gdyby każdy człowiek wykazywał się skromnością egzystencjalną, to na świecie rozwiązana zostałaby większość problemów i konfliktów. Green zauważa jednak, że niektóre przekonania (głównie polityczne i religijne) są wyjątkowo ważne dla naszej tożsamości. Tak bardzo, że każde ich zakwestionowanie może wywołać kryzys. Czujemy się wtedy, jakby zagrożony był sens naszego życia.

Polecamy:

Poddani krytyce jeszcze głębiej zamykamy się w sobie i środowiskach wyznających podobne wartości. Jesteśmy gotowi do obrony naszych przekonań za wszelką cenę, nasze poglądy się radykalizują. Może to zmniejszać naszą niepewność, ale tracimy przez to zdolność analitycznego myślenia.

Green podkreśla, że pokora intelektualna charakteryzuje się przede wszystkim zdolnością do rozważenia cudzych przekonań z różnych perspektyw, bez przyjmowania postawy defensywnej i zamykania się w sobie. Naukowcy uważają, że kluczową rolę w kształtowaniu skromności egzystencjalnej może odgrywać podziw i szacunek. Nie tylko wobec innych osób, ale także np. wobec ogromu Wszechświata. Jedno z wcześniejszych badań wykazało, że częste oglądanie filmów dokumentalnych oraz zainteresowanie przestrzenią kosmiczną może budzić w nas respekt i ułatwiać przyznawanie się do słabości.

Większa pokora wobec natury, kosmosu, kultury i przekonań innych osób z pewnością może pomóc w lepszym zrozumieniu i zażegnaniu niepotrzebnych kłótni i sporów. W końcu każdy dzień jest niepowtarzalny i nie warto marnować go na agresję i złość, gdy można wspólnie z innymi ludźmi poszukiwać szczęścia w bezgranicznym Wszechświecie.

Dowiedz się więcej:

Zobacz też:

Polecamy: Kryzys szkół jednopłciowych. Czy tylko koedukacja ma sens?