100 milionów lat w śmiertelnej pułapce. Tak działają grzyby zombie

Prehistoryczny grzyb zombie. Spektakl zapisany w żywicy

Wyobraź sobie owada, który nagle traci wolę. Jego ciało przejmuje pasożyt, sterując każdym ruchem, aż do śmierci na liściu, w idealnym miejscu do uwolnienia zarodników. Te dramatyczne chwile, zatrzymane przez czas, sprawiają, że owady w bursztynach przypominają kadry z prehistorycznego thrillera. Jedna z takich scen została utrwalona w przezroczystej bryłce żywicy z doliny Hukawng, na terenie dzisiejszej Mjanmy. Wewnątrz znajdują się mrówka i mucha, przebite cienkimi strzępkami pradawnego grzyba. To najstarszy znany dowód na istnienie „grzybów zombie”.

„To fascynujące, że niektóre z dziwnych zjawisk występujących dziś w przyrodzie, miały miejsce już w erze dinozaurów” – mówi cytowany przez serwis Earth.com prof. Edmund Jarzembowski z Instytutu Geologii i Paleontologii w Nankinie, współautor badania.

Znaleziony bursztyn pochodzi sprzed około 100 milionów lat. Grzyb, nazwany Paleoophiocordyceps, należy do tej samej linii co współczesne grzyby zombie, które dziś atakują owady w tropikalnych lasach. 

Jak grzyby zamienił owady w marionetki?

Mechanizm, jaki stosował ten prehistoryczny grzyb zombie, był równie skuteczny, co przerażający. Wszystko zaczyna się od mikroskopijnego zarodnika, który przebija pancerz owada i przejmuje kontrolę nad jego ciałem. Pasożyt wpływa na układ nerwowy ofiary, zmieniając jej zachowanie. Gdy grzyb dojrzewa, owad przyczepia się do liścia i umiera. Dzięki wyjątkowemu zachowaniu szczegółów, owady w bursztynach pokazują, jak precyzyjnie grzyb sterował swoją ofiarą już miliony lat temu.

Bursztyn działa jak kapsuła czasu. W ciągu kilku minut żywica może zamknąć organizm tak, że przetrwa miliony lat bez rozkładu. Właśnie dlatego takie znaleziska są bezcennym źródłem wiedzy o ewolucji, także tej najbardziej mrocznej. W tym przypadku udało się znaleźć nie tylko zainfekowane ciała, ale też delikatne strzępki grzybni i struktury, w których rozwijają się zarodniki. 

„To okno na pradawną ekologię chorób” – stwierdzili autorzy badań opublikowanych w Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.

Co ciekawe, ułożenie zarodników i ich struktura niemal nie różnią się od tych, które obserwujemy dziś u podobnych osobników. To oznacza, że pasożytnicze grzyby działały według tej samej strategii przez ponad 100 milionów lat.

Prehistoryczny grzyb zombie wraca. Tym razem w laboratorium

Okazuje się, że naukowcy mają konkretne plany jak wykorzystać grzyby. Uczeni chcą je wykorzystać jako naturalne pestycydy. Zamiast stosować chemikalia, które zanieczyszczają glebę i wodę, biolodzy używają grzybów do zwalczania szarańczy czy ciem. Ich zdolność do selektywnego ataku na konkretne owady jest bezcenna w rolnictwie.

To pokazuje, że nawet tak pradawny organizm jak prehistoryczny grzyb zombie może dziś zainspirować rewolucję w naszym podejściu do rolnictwa i ochrony środowiska. I może warto z większym szacunkiem patrzeć na to, co pozornie martwe i ukryte w kawałku starej żywicy.

Polecamy: Uczeni badają świat grzybów. Mogą uratować naszą planetę