Nauka
Kometa bez gazu i światła. Naukowiec sugeruje pozaziemską technologię
10 sierpnia 2025
Demencja to globalny problem. Prognozy są pesymistyczne
Szacuje się, że demencja dotyka ponad 57,4 mln osób na całym świecie. Do 2050 roku liczba ta ma się niemal potroić i sięgnąć 152,8 mln. Dużą rolę mogą tu odegrać smog i zanieczyszczone powietrze.
W artykule opublikowanym w The Lancet Planetary Health zespół naukowców z brytyjskiej Komórki Epidemiologicznej przy Medical Research Council na Uniwersytecie w Cambridge przeanalizował 51 badań, które łącznie dotyczyły ponad 29 mln ludzi narażonych na zanieczyszczone powietrze przez co najmniej rok, głównie w krajach wysokorozwiniętych. Do metaanalizy zostały włączone 34 prace: 15 pochodziło z Ameryki Północnej, 10 z Europy, 7 z Azji, a 2 z Australii.
Co nam szkodzi? Trzy rodzaje zanieczyszczeń powietrza
Badacze odkryli dodatni i istotny związek pomiędzy ryzykiem demencji a trzema rodzajami zanieczyszczeń powietrza:
- Pył zawieszony PM2.5 (cząsteczki o średnicy 2,5 mikrometra lub mniejszej) – dostają się do powietrza w trakcie emisji z pojazdów, elektrowni, procesów przemysłowych, pieców opalanych drewnem i kominków. Ponadto także w wyniku reakcji chemicznych w atmosferze z udziałem takich substancji jak dwutlenek siarki czy tlenki azotu.
- Dwutlenek azotu (NO₂) – jedno z głównych zanieczyszczeń, które pochodzą ze spalania paliw kopalnych. Obecny jest w spalinach samochodowych, emisjach przemysłowych oraz tych z kuchenek i piecyków gazowych.
- Sadza – pochodzi między innymi z emisji spalin i spalania drewna. Wpływa na klimat, zatrzymując ciepło.
Według badaczy przy wzroście stężenia PM2.5 o każde 10 mikrogramów na metr sześcienny (μg/m³) względne ryzyko demencji rośnie o 17 proc. Dla NO₂ wzrost stężenia o 10 μg/m³ wiązał się z 3-procentowym wzrostem ryzyka. W przypadku sadzy zawartej w PM2.5 wzrost stężenia o 1 μg/m³ powodował 13-procentowy wzrost względnego ryzyka demencji.
„Analiza jest kolejnym dowodem na to, że zanieczyszczenia w powietrzu są czynnikiem ryzyka w przypadku demencji. Tym samym wskazuje, że ograniczenie narażenia na zanieczyszczenia mogłoby obniżyć wskaźniki występowania demencji, a surowsze normy jakości powietrza prawdopodobnie przyniosłyby znaczne korzyści zdrowotne, społeczne i ekonomiczne” – tłumaczą w swoim artykule autorzy badania.
Chcesz więcej naukowych ciekawostek? Zajrzyj na nasz kanał na YouTubie.
W jaki sposób smog wpływa na rozwój demencji?
Zanieczyszczenia wywołują zapalenie mózgu i stres oksydacyjny (proces chemiczny, który uszkadza komórki, białka i DNA), które według badaczy odgrywają dużą rolę w rozwoju demencji. Pyłki mogą przenikać bezpośrednio do mózgu lub działać pośrednio poprzez mechanizmy związane z chorobami płuc i układu krążenia. Z płuc z kolei mogą przedostawać się do krwiobiegu i wywołać stany zapalne w narządach.
Naukowcy podkreślają, że w badaniach nad wpływem smogu na rozwój demencji bierze udział głównie biała ludność z krajów wysokorozwiniętych. Silniej zanieczyszczenia dotykają jednak osób z marginalizowanych społeczności. Dlatego apelują o rozszerzenie badań o różne grupy etniczne oraz społeczności z krajów o niskim i średnim dochodzie.
Warto przeczytać: Kiedy dać dziecku pierwszy smartfon? Pośpiech jest złym doradcą
