Zaskakujące wyniki badań. Co mają wspólnego geny, rasa i pochodzenie

Geny wymykają się prostym definicjom

Jak określasz swoją rasę, a jak określi ją twoje DNA? Pytanie z pozoru wydaje się proste, bo często zakładamy, że rasa odzwierciedla informacje zakodowane w genach. Jednak nauka ma na ten temat inne zdanie. W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badanie, które pokazuje, że pochodzenie genetyczne człowieka może się bardzo różnić od naszej tożsamości społecznej.

Badanie zrealizowano w ramach programu „All of Us”, prowadzonego przez amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (ang. National Institutes of Health, NIH). Zespół pod kierunkiem genetyka Charlesa Rotimiego przeanalizował ponad 230 tysięcy genomów, porównując aż 2 miliony wariantów genetycznych, czyli drobnych różnic w sekwencjach DNA.

Wyniki były co najmniej zaskakujące. Geny większości badanych osób nie pasowały do kategorii rasowych, na które same wskazały. Pochodzenie genetyczne człowieka ujawniało złożone mieszanki, obejmujące różne kontynenty i populacje. Osoby identyfikujące się jako Afroamerykanie często posiadały mieszane warianty afrykańskie i europejskie. Zamiast wyraźnych granic, naukowcy zauważyli płynne przejścia i wielopoziomową różnorodność.

Polecamy: Czy prawo do adopcji powinno uwzględniać pochodzenie etniczne?

Społeczna tożsamość a pochodzenie genetyczne człowieka

Zaskakujące okazały się także wyniki dotyczące osób, które nie określiły swojej rasy, ale podały pochodzenie latynoskie. Aż 90 proc. z nich miało DNA zawierające geny afrykańskie, europejskie, a nawet rdzennych Amerykanów.

„Większość z tych osób może nie czuć się związana z żadną konkretną kategorią rasową, albo wręcz utożsamia się ze wszystkimi” – zauważył Charles Rotimi w rozmowie z Science.

Badacze postanowili więc pójść krok dalej. Zamiast przyjmować sztywne etykiety kontynentalne (typu Europa, Azja, Afryka), skupili się na bardziej lokalnych oznaczeniach. Okazało się, że pochodzenie genetyczne człowieka wpływa nawet na wskaźnik masy ciała (BMI). Osoby z Afryki Środkowo-Zachodniej miały średnio wyższy BMI niż osoby z Afryki Wschodniej. Choć obie grupy często klasyfikuje się jako „pochodzenie afrykańskie”, różnice w cechach fizycznych są istotne. To pokazuje, że nawet blisko spokrewnione populacje mogą różnić się pod względem zdrowia i budowy ciała.

Rasa, geny i zdrowie

Coraz więcej badaczy rezygnuje dziś z używania pojęcia „rasa” w kontekście biologii. Ale nie oznacza to, że kategoria ta zupełnie traci znaczenie. Autorzy badania podkreślają, że tożsamość rasowa i etniczna może wskazywać na czynniki społeczne i środowiskowe, które również mają wpływ na zdrowie. Rotimi przypomina, że Stany Zjednoczone już częściowo dostosowują się do tych wniosków. Przykład? W planowanym na 2030 rok spisie ludności pojawi się jedno pytanie łączące rasę i pochodzenie etniczne. Ma to pozwolić ludziom zaznaczyć wszystkie tożsamości, z którymi się utożsamiają.

Mashaal Sohail, genetyczka z Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego w Meksyku, dodaje, że wnioski dotyczące pochodzenia genetycznego człowieka dotyczą specyfiki Stanów Zjednoczonych. W krajach takich jak Meksyk czy Brazylia, pojęcia rasy i etniczności mają inne znaczenie.

„Z czasem możemy całkowicie odejść od tych kategorii, ale to zajmie jeszcze trochę czasu” – podkreśliła w rozmowie z Science.

A co z nami? Pochodzenie genetyczne Polaków

Choć badanie koncentruje się na mieszkańcach USA, warto zastanowić się nad tym, jak wygląda pochodzenie genetyczne człowieka w kontekście Polski. Nasze DNA to ślad po wielu falach migracyjnych. Od dawnych łowców-zbieraczy i pierwszych rolników, przez ludność epoki brązu, aż po wpływy Wikingów, Germanów czy Bałtów. Nasze geny pokazują, że przez tysiąclecia Polska była przystankiem w podróży wielu różnych populacji. 

Co ciekawe, w porównaniu z innymi narodami, Polacy tworzą dziś stosunkowo jednolitą genetycznie grupę i to mimo tak bogatej historii. Badania pokazują, że pod względem DNA jesteśmy blisko spokrewnieni z innymi mieszkańcami Europy Środkowej i Zachodniej.

Szukasz inspirujących treści, które naprawdę dają do myślenia? Sięgnij po kwartalnik Holistic News!

Różnorodność zapisana w DNA

Wielkoskalowe badanie genetyczne z USA nie tyle komplikuje obraz ludzkiej różnorodności, ale porządkuje go zgodnie z rzeczywistością. Pokazuje, że pochodzenie genetyczne człowieka to temat znacznie bardziej złożony, niż kategorie na formularzach.

Eksperci są zgodni: zamiast pytać, jak ktoś sam siebie określa, potrzebujemy narzędzi, które rzeczywiście pokazują, co skrywa nasze DNA. Program „All of Us” daje dostęp do najbardziej zróżnicowanego zbioru danych genetycznych w historii USA. A dla nas to ważna lekcja, która mówi, że każdy człowiek to indywidualna historia. Nie tylko kulturowa, lecz również biologiczna. I właśnie na tym polega wartość badań nad pochodzeniem genetycznym człowieka.

Polecamy: Integracja etniczna w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie: który model grozi konfliktami?