Księża cierpią w milczeniu. „Mówiłem Bogu, że nie mam siły żyć”

Dotknęła go silna depresja

W 2024 roku ks. Wojciecha Trapkowskiego przeniesiono z parafii w Wielkim Mędromierzu (kujawsko-pomorskie) do Chojnic. Przestał być proboszczem i stał się wikarym. Degradacja za karę? Nie. Zmiana funkcji nastąpiła na prośbę księdza podyktowaną zdrowiem. W wywiadzie dla Tygodnika Tucholskiego ks. Trapkowski wprost mówi, że chodzi o depresję.

„To nie polega tylko na tym, że ty leżysz i śpisz. Nie jesteś w stanie nic zrobić, umyć zębów, ogolić się. Z tej przyczyny zacząłem nosić brodę. Ludzie na pewno zorientowali się, że zwyczajnie śmierdzę. Całymi tygodniami potrafiłem się nie kąpać. Nie przebierać się” – czytamy w wywiadzie. „W czasie tej strasznej fazy udawało mi się na tyle zbierać na wieczorne msze, że jakoś się ogarniałem”. Następnie na pytanie, o czym w najgorszych momentach choroby rozmawiał z Bogiem w trakcie modlitwy, ks. Trapkowski odpowiada: „Że nie mam siły żyć”.

Zdrowie psychiczne księży jest w złym stanie

Jego przypadek nie jest jedyny. Tradycyjnie postrzegani jako wzór siły duchowej księża katoliccy coraz częściej mierzą się z problemami psychicznymi. Międzynarodowy przegląd 22 badań naukowych przeprowadzonych w latach 2013–2023 ujawnia niepokojącą prawdę o stanie psychicznym duchownych na całym świecie. „Kultura klerykalna, która tradycyjnie ceni samowystarczalność i odporność, może utrudniać szukanie pomocy w obliczu problemów zdrowia psychicznego” – ostrzegają autorzy badania Paulo Cesar Bocalon i jego zespół z Uniwersytetu w São Paulo (Brazylia) w publikacji w Mental Health, Religion & Culture.

Najczęstszym problemem wśród księży okazuje się zespół wypalenia zawodowego. Badania wykazały, że dotyka on od jednej czwartej do jednej trzeciej kapłanów w zależności od kraju. Analiza obejmuje między innymi Brazylię, gdzie aż 33 proc. księży doświadcza umiarkowanego lub wysokiego poziomu wypalenia.

„Duchowa suchość” nową plagą

Oprócz wypalenia czy depresji naukowcy zidentyfikowali zjawisko specyficzne dla duchownych – „duchową suchość”. Badacze porównują ten stan do „Ciemnej Nocy Duszy” opisanej przez Doktora Kościoła, św. Jana od Krzyża. W ramach „duchowej suchości” księżom towarzyszy uczucie pustki, oddalenia od Boga i utraty sensu w życiu religijnym.

Choć zjawisko to nie jest odizolowaną jednostką chorobową, a raczej fenomenem społecznym, wiąże się je z licznymi zaburzeniami. „Duchowa suchość jest związana z objawami wypalenia, depresji i niższego zadowolenia z życia” – wyjaśniają Klaus Baumann (Uniwersytet Albrechta i Ludwika we Fryburgu), Arndt Büssing (Uniwersytet Witten/Herdecke) oraz Eckhard Frick (Uniwersytet Monachijski), autorzy kilku kluczowych badań w tej dziedzinie.

Co może być lekiem na stres? Dowiedz się na naszym kanale na YouTubie.

Boją się skorzystać z pomocy

Niestety księża rzadko szukają profesjonalnej pomocy psychologicznej. Główne bariery to obawa przed stygmatyzacją społeczną, niewystarczającą poufnością w trakcie terapii i brak wiedzy o tym, gdzie szukać wsparcia. „Strach przed uznaniem za słabych lub niezdolnych do wypełniania swoich obowiązków, w połączeniu z brakiem wiedzy o zdrowiu psychicznym, może prowadzić księży do cierpienia w milczeniu” – alarmują badacze.

Naukowcy postulują kompleksowe zmiany w nauczaniu w seminariach, które powinno obejmować edukację o zdrowiu psychicznym, rozpoznawanie objawów ostrzegawczych, a także rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem. Czy Kościół katolicki jest gotowy zmierzyć się z prawdą o cierpieniu swoich kapłanów? W czasach, gdy wiara przegrywa z sekularyzacją, dbałość o zdrowie psychiczne duchownych może okazać się kluczowa dla przyszłości tej instytucji.

Dlaczego nie warto ignorować objawów depresji? Przeczytaj artykuł: Strach przed życiem. Strach przed sobą. Tych symptomów nie wolno lekceważyć

Pamiętaj. Nie jesteś sam/sama

Jeśli czujesz, że jesteś w kryzysie psychicznym – tu znajdziesz ludzi, którzy będą potrafili Ci pomóc:

• całodobowa linia wsparcia z chatem i telefonem: 800 70 2222 (dyżurują psychologowie);
• telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111;
• telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych: 116 123.

Nowy numer kwartalnika Holistic News — nowa promocja!

Do 31 października możesz skorzystać z darmowej dostawy paczkomatem.
Wpisz kod HNEWS0 finalizując zakupy w Księgarni Holistic News