Holistyczny trening, czyli sportowy fundament rozwoju dziecka

Budowa fundamentów inteligencji emocjonalnej oraz holistyczna praca z udziałem trenerów i rodziców to pierwszy ważny krok na sportowej drodze rozwoju dzieci. Kształtowanie najmłodszych poprzez sport nie polega jedynie na dbaniu o prawidłowy rozwój fizyczny, ale również na inwestowaniu we wzmacnianie siły mentalnej

Z opublikowanego przez GUS raportu dotyczącego kultury fizycznej w Polsce w 2018 r. wynika, że Polacy coraz częściej uprawiają sport. W porównaniu do badań z 2016 r. liczba aktywnie ćwiczących osób wzrosła o 2,5 proc. Najpopularniejszą dyscypliną sportową wśród Polaków jest piłka nożna, a na kolejnych miejscach znalazły się m.in. pływanie, karate, lekkoatletyka, strzelectwo sportowe, tenis, siatkówka i koszykówka. Główny Urząd Statystyczny podał, że ponad 55 proc. badanych zadeklarowało uprawianie jednej z tych dyscyplin (z czego aż 39,4 proc. respondentów wskazało na piłkę nożną).

W zdrowym ciele zdrowy duch

Eksperci podkreślają, że kultury uprawiania sportu warto uczyć już najmłodszych, bo dzięki temu dzieci będą wzmacniać nie tylko swoją fizyczność, ale także rozwijać niezwykle istotne dla późniejszego życia mechanizmy psychospołeczne.

Osoby czynnie uprawiające sport dużo rzadziej cierpią na depresję. Serotonina wytwarzana przez organizm podczas wysiłku fizycznego ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie. Usprawnianie cech motorycznych ma duże znaczenie dla naszego dobrostanu, a proces adaptacji organizmu do dostarczanych mu bodźców treningowych przynosi korzyści także stanowi ducha.

Regularna aktywność fizyczna zwiększa wiarę we własne możliwości. Osiągnięcie obranego wcześniej celu, nawet w samej tylko fazie treningu, może umocnić przekonanie, że w życiu warto kierować się dewizą olimpijską: citius, altius, fortius (szybciej, wyżej, mocniej). Wpojenie takiej filozofii dzieciom pomaga w rozwijaniu zdolności ułatwiających pokonywanie życiowych trudności, jakie mogą pojawić się w okresie dorosłości.

Budowa postawy zwycięzcy

Kariery utytułowanych polskich sportowców, takich jak Agnieszka Radwańska, Robert Lewandowski czy Kamil Stoch, stanowią inspirację dla wielu młodych ludzi. Dlatego niezmiernie ważne jest odpowiednie prowadzenie dzieci w okresie, gdy zaczynają naukę w szkółkach sportowych. Najważniejsza rola przypada trenerowi, który bierze odpowiedzialność za kształtowanie podopiecznych. Oprócz dbania o rozwój czysto sportowy nie może zapominać o formowaniu postaw i wartości oraz rozwijaniu dyspozycji osobowościowych.

Jednym z najważniejszych zadań opiekunów jest rozwijanie postawy zwycięzcy. Holistyczne spojrzenie na rozwój młodych sportowców może odegrać gigantyczną rolę w ich przyszłym życiu, niezależnie od tego, czy zostaną profesjonalnymi sportowcami, czy wybiorą inną ścieżkę kariery i rozwoju. Trenowanie danej dyscypliny sportowej powinno być dla dziecka nie tylko celem samym w sobie, ale także patentem na dalszy rozwój.

Brytyjski psycholog sportu Bill Beswick postawę zwycięzcy uzależnia od kilku części składowych: fizycznego zaangażowania, nastawienia mentalnego (z naciskiem na koncentrację na zadaniu), celu i rozwoju, inteligencji emocjonalnej i siły mentalnej.

Ostatnią pozycję Beswick dzieli jeszcze na cztery elementy. Po pierwsze: wysoka samoświadomość i poczucie własnej wartości, wiara we własne możliwości, wytrwałość w dążeniu do obranego celu; po drugie: umiejętność utrzymywania automotywacji na wysokim poziomie; po trzecie: nawyki związane z dobrą etyką pracy; po czwarte: umiejętność kontrolowania własnych emocji.

Holistyczne podejście do treningu

Jak zatem zadbać o holistyczne podejście do uprawiania sportu przez dzieci? Treningom powinny przyświecać takie założenia, jak czerpanie przez dziecko radości z uprawiania sportu, dobry stan motywacji wewnętrznej oraz umiejętność rozwiązywania problemów i podejmowania samodzielnych decyzji.

„To, co przyświeca nam w pracy z dziećmi trenującymi u nas piłkę nożną, to kompleksowość” – mówi Mateusz Nagórski z Coerver Coaching Polska. „Chcemy oddziaływać na zawodnika we wszystkich obszarach: techniczno-taktycznym, motorycznym, mentalnym. Jeśli chodzi o ten ostatni, to sama struktura naszych treningów i cele, które sobie zakładamy, mają rozwijać wśród naszych podopiecznych cechy charakteru czy cechy mentalne” – zaznacza.

„Jednym z takich elementów jest pewność siebie. Podczas treningu skupiamy się na rozwoju umiejętności indywidualnych, a pewność siebie zawodnika rośnie wraz z nabywaniem tych umiejętności, które później wykorzystują w grze” – podkreśla Nagórski.

Jak tłumaczy, dzięki zachęcaniu podopiecznych do gry „jeden na jeden” buduje w nich przekonanie, że mają prawo popełniać błędy. „Akceptacja siebie, zrozumienie, że popełnianie błędów też jest czynnikiem rozwijającym i budującym pewność siebie, koncentracja na tu i teraz – to priorytety, jeśli mówimy o rozwoju osobowościowym i charakterologicznym w treningu piłki nożnej” – dodaje.

Wsparcie zamiast presji

W kontekście kształtowania osobowości dziecka poprzez sport niedopuszczalne jest obciążanie go niezdrowymi emocjami związanymi ze zbyt dużym koncentrowaniem się na rywalizacji sportowej. Takie błędy, choć na szczęście już coraz rzadziej, popełniają trenerzy i rodzice dzieci, które dopiero zaczynają swoją zabawę ze sportem. Jak podkreśla Mateusz Nagórski, właśnie słowo „zabawa” jest kluczem do zrozumienia holistycznego rozwoju tych najmłodszych zawodników

Jak zatem należy wspierać młodzież, by nie wywierać presji? „Między innymi wyznaczając cele, które związane są z rozwojem umiejętności, a nie z samymi wynikami. Należy stwarzać warunki do rozwijania motywacji wewnętrznej zawodnika. Zachęcać i wspierać w poszukiwaniu rozwiązań w trudnych sytuacjach na zasadzie »Co mogę z tym zrobić?«. Ważne jest docenianie, ale bez porównywania z innymi – należy doceniać starania, nie tylko sukcesy. I wreszcie – budować i wspierać rozwój samoświadomości zawodnika” – wylicza psycholog Katarzyna Skwarek, która współpracuje z Escola Varsovia w zakresie treningu mentalnego zawodników.

„Bardzo ważne, by trener miał dużą cierpliwość i wiedział, kiedy i jaki sygnał należy wysłać dziecku w zależności od jego zachowania. Staramy się, by na każdym treningu każde z dzieci otrzymało od trenerów dobrą informację – przekaz wspierający” – dodaje Zagórski.

Profesjonalizm szkółek sportowych oraz ich kadr opiera się nie tylko na odpowiedniej bazie treningowej i kompetencjach, ale także na czynnym udziale opiekunów sportowych w życiu szkolnym podopiecznych. Słynna hiszpańska szkoła piłkarska FC Barcelony – La Masia – co kwartał ma dostęp do wyników w nauce swoich piłkarzy. Jeśli któryś z nich zaniża poziom swojej nauki, wówczas klub stawia mu ultimatum – jeśli wyniki w szkole się nie poprawią, taki zawodnik nie wróci do gry i treningów.

Solidny fundament rozwoju

Holistyczne podejście do rozwoju młodych sportowców wymaga regularnej pracy i odpowiedniej ilości czasu. Największy wpływ na rozwój dziecka ma jego najbliższe otoczenie – czyli rodzice i trener. W pewien sposób rodzic pełni funkcję psychologa pierwszego wyboru, dlatego tak ważne są jego współpraca z trenerem oraz wspólne zaangażowanie w kształtowanie postaw dziecka. Istotne, by komunikaty wysyłane dziecku na treningu nie były sprzeczne z tymi, które otrzymuje w domu.

Dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje „przestrzeni wsparcia” budującej poczucie bezpieczeństwa. Jeśli trener lub rodzic podczas zajęć sportowych zachowują się w sposób agresywny, pewność siebie i samoocena dziecka maleją. „Należy skupić uwagę na kibicowaniu drużynie naszej pociechy i pozwolić na działanie i rozwijanie kreatywności, nie podpowiadać dziecku, lecz doceniać jego starania. Pozwalać mu na przeżywanie i omówienie jego emocji związanych z zawodami, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych” – zaznacza Katarzyna Skwarek.