Prawda i Dobro
Kultura psychiatrycznych diagnoz patologizuje ludzkie doświadczenie
05 maja 2024
Caplan udzielił dla Holistic News wywiadu, który jest dostępny w języku angielskim w podcaście:
W Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii placówki edukacyjne, od przedszkoli po szkoły średnie, są finansowane z budżetu państwa. Płatne są dopiero studia wyższe, ale w obu wymienionych krajach powstał rozbudowany system stypendiów i kredytów studenckich (w Polsce nauka na uczelniach państwowych jest darmowa).
„Opowiadam się za drastycznym ograniczeniem finansowania edukacji”
– mówi w rozmowie z Holistic News ekonomista Bryan Caplan.
Brakuje fachowców i krytycznego myślenia
Ekspert ocenia, że obecny system szkolnictwa nie spełnia swojej roli i nie kształci fachowców, których potrzebuje rynek.
„Szkoły zawodzą. Częściowo dlatego, że nie uczą właściwych rzeczy, jak choćby umiejętności krytycznego myślenia”
– tłumaczy Caplan.
Zdaniem ekonomisty współczesne placówki edukacyjne przekazują uczniom specyficzny i wąski zasób wiedzy. Tymczasem ważniejsza jest umiejętność odróżniania prawdy od kłamstwa. Dlatego mniej sformalizowany system kształcenia byłby tańszy i nie wpłynąłby negatywnie na społeczeństwo.
„Nigdy nie twierdziłem, że należy pozamykać szkoły i uczyć dzieci w domach. Uważam jednak, że potrzebujemy oszczędności, bo wydajemy zbyt wiele publicznych pieniędzy na edukację”
– przekonuje Caplan w rozmowie z Holistic News.
Rodzice współwinni?
Ważną rolę w edukacji odgrywają rodzice, którzy według Caplana powinni wpajać swoim dzieciom wartości humanistyczne oraz uczyć je filozofii, choćby przez rozmowy na podobne tematy. Niewiele osób jednak to robi, co może pogłębiać istniejące i przyszłe problemy społeczne.
Rodzice nie potrafią też pomóc swoim pociechom w wyborze odpowiedniej ścieżki edukacyjnej i zawodowej. Możliwe, że przez to młodzież nie chce potem podjąć pracy ani studiów i przez lata pozostaje na utrzymaniu matki lub ojca. Według badań Instytutu Ekonomicznego 49 proc. Polaków między 18 a 34 rokiem życia wciąż mieszka z rodzicami.
„Rodzice nie powinni obwiniać dzieci za złe wybory, do których sami się przyczynili […]. Nieodpowiednie wychowanie szkodzi zwłaszcza matkom i ojcom”
– mówi Caplan.
Polecamy:
Zdaniem eksperta coraz częściej sztucznie wydłużamy dzieciństwo osobom, które mogą rozpocząć pracę zawodową.
„Utrzymujemy najmłodszych w stanie ciągłego dzieciństwa przez wiele lat, nawet gdy już nie wymagają opieki. Dlaczego nie uczyć młodzieży, jak wykonywać pracę? Polska jest krajem, który ma przyzwoitą edukację zawodową dla nastolatków”
– przekonuje ekonomista.
Caplan chwali też szwajcarski i niemiecki system edukacji, które skupiają się na uczeniu konkretnych zawodów.
Nieefektywny system kształcenia w Stanach Zjednoczonych?
Zdaniem eksperta obecny system kształcenia w Stanach Zjednoczonych jest absolutnie nieefektywny. Społeczeństwo wpaja młodym osobom, że zostaną poetami, pisarzami, aktorami, naukowcami, sportowcami. Jednak niewielu udaje się osiągnąć sukces.
„Większość dzieci nie zostanie naukowcami, nie będą prawnikami. Lepiej uczyć praktycznych umiejętności. Nie oznacza to, że chcę zmuszać nastolatków do pracy w przemyśle. Na początku powinni poznać wiele różnych zawodów, uświadomić sobie, że istnieją różne możliwości”
– przekonuje ekonomista.
„O wiele sensowniejsze jest przygotowanie młodzieży do życia w świecie, gdzie dominują zawody takie jak opieka nad osobami starszymi, gastronomia, hotelarstwo, transport czy budownictwo”
– proponuje Caplan w wywiadzie dla Holistic News.
Debata na temat sposobów kształcenia trwa. Na rynku pracy brakuje specjalistów i dlatego w krajach Europy Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych tak mile widziani są pracownicy z Polski. Często zarabiają oni więcej niż osoby z wyższym wykształceniem, które przez długi czas poszukują satysfakcjonującej pracy związanej z kierunkiem swoich studiów. Wybór drogi kształcenia, którego dokonuje młodzież po ukończeniu szkoły podstawowej, wpływa na przyszłe życie. Ważne, aby w tym decydującym czasie nastolatkowie otrzymali odpowiednie wsparcie ze strony rodziny.
Kim jest Bryan Caplan?
Bryan Caplan to amerykański ekonomista, pisarz i bloger. Wykłada na Uniwersytecie George’a Masona w stanie Wirginia. Jest libertarianinem i uważa, że należy ograniczyć wpływ państwa na gospodarkę. Propaguje m.in. Public Choice Theory (Teorię Wyboru Publicznego), która stara się wyjaśnić decyzje obywateli podejmowane podczas wyborów. Wpływają na nie racjonalność (dążenie do maksymalizacji zysków i minimalizacji kosztów), mechanizmy rynkowe (np. konkurencyjność), media, lobbyści i sami politycy. Caplan analizuje procesy gospodarcze i tłumaczy powody podejmowania decyzji przez rządzących.
Caplan jest autorem wielu książek, ma na koncie m.in. takie pozycje jak: Egoistyczne powody, żeby mieć więcej dzieci (ukazała się w Polsce nakładem wydawnictwa WEI), The Case Against Education: Why the Education System Is a Waste of Time and Money, The Myth of the Rational Voter: Why Democracies Choose Bad Policies, Labor Econ Versus the World: Essays on the World’s Greatest Market.
Wysłuchaj całego wywiadu, dostępnego w podcaście:
- Zapraszamy na konferencję Holistic Talk! Już 17 lutego w Cavatina Hall w Bielsku-Białej! Bilety możesz zarezerwować tutaj
